Tâm Lí Học Tổng Hợp

Trích đoạn dưới đây nằm trong một quyển sách xuất bản năm 1875: A Gentleman's Guide to Etiquette (Hướng dẫn lễ nghĩa dành cho đàn ông) của Cecil B. Hartley.




Lời tác giả: Trích đoạn dưới đây nằm trong một quyển sách xuất bản năm 1875: A Gentleman's Guide to Etiquette (Hướng dẫn lễ nghĩa dành cho đàn ông) của Cecil B. Hartley. Những quy tắc của Hartley dù đã hơn 100 năm tuổi, nhưng chúng vẫn còn rất đúng đắn cho đến ngày nay. Trong số đó có một số lời khuyên đắt giá - có khi còn khiến tôi phải phì cười.Ngay cả khi bạn chắc chắn đối phương sai rành rành, hãy tỏ ra khoan thai, từ chối bàn luận thêm, hoặc khéo léo thay đổi chủ đề, nhưng đừng bướng bỉnh biện giải ý kiến của mình đến khi bạn trở nên tức giận... Có rất nhiều người xem ý kiến của mình là luật lệ, sẽ bảo vệ vị thế của mình bằng những câu từ như: "Nếu như tôi là tổng thống, hay thống đốc, tôi sẽ..." - và với những lý lẽ sục sôi ấy, họ lại chứng minh rằng mình không có khả năng chế ngự tính khí của bản thân, họ sẽ nỗ lực thuyết phục bạn rằng họ hoàn toàn đủ năng lực để điều hành chính quyền đất nước.Giữ quan điểm chính trị nhất quán nếu có thể, nhưng đừng phô trương nó mọi lúc mọi nơi, và trên hết, đừng cố gắng bắt ép người khác đồng ý với bạn. Bình tĩnh lắng nghe suy nghĩ của họ về cùng một chủ đề, và nếu bạn không thể đồng ý, tranh luận lịch sự, và dù cho đối phương có nghĩ bạn là một nhà chính trị tồi, họ cũng phải thừa nhận rằng bạn là một người đàn ông đích thực.Đừng gián đoạn lời nói của người khác, nói ra cái tên hoặc ngày tháng mà người khác đang đắn đo là rất thô lỗ, trừ phi họ nhờ đến bạn. Một vi phạm lễ nghĩa nghiêm trọng khác là đoán trước câu chuyện khi người khác đang kể lại, hay cướp lời đối phương và kể lại bằng lời của mình. Một số người viện cớ cho hành vi này, rằng người kể đã phá hư một câu chuyện hay bằng một cách thức tệ hại, nhưng điều này không bào chữa được cho sự việc. Thể hiện cho một người đàn ông hiểu rằng bạn nghĩ người ấy không có khả năng kết thúc một câu chuyện mà chính họ bắt đầu là rất bất lịch sự.Bạn sẽ trông rất vô giáo dục nếu mang lại bầu không khí mệt mỏi khi người khác đang có một phát biểu dài, cũng như việc nhìn đồng hồ, đọc thư, nghịch nghịch trang sách, hay bất kỳ hành động nào khác cho thấy bạn đang chán ngán người nói hoặc chủ đề đang nói.Trong cuộc trò chuyện thông thường, đừng bao giờ nói khi người khác đang nói, và cũng đừng bao giờ lên giọng để nhấn chìm người khác. Đừng bao giờ ngạo mạn, hoặc nói chuyện với giọng điệu độc đoán, hãy giữ cuộc trò chuyện luôn hòa nhã và thẳng thắn, không giả tạo.Trừ phi được yêu cầu, đừng nói về công việc và chuyên ngành của bạn với mọi người, bó hẹp cuộc trò chuyện xung quanh chủ đề chuyên môn của riêng bạn là hành vi thiếu văn hóa và thô lỗ. Hãy giữ chủ đề trò chuyện phù hợp với đối phương. Cuộc trò chuyện chỉ vui vẻ, nhẹ nhàng đôi lúc cũng lạc quẻ như một nhà thuyết giảng ở bữa tiệc nhảy nhót. Hãy giữ cho cuộc trò chuyện nặng nề, nghiêm trọng hay vui vẻ, hân hoan phù hợp với thời điểm hoặc địa điểm.Trong một cuộc tranh chấp, nếu bạn không thể hòa giải các bên, hãy rút lui. Bạn chắc chắn sẽ có thêm một kẻ thù, hoặc hai, nếu bênh vực bất kỳ ai khi hai bên đã mất bình tĩnh.Trong một cuộc trò chuyện thông thường, đừng bao giờ cố gắng chỉ tập trung sự chú ý vào bản thân. Một hành vi bất lịch sự khác là trò chuyện với một người trong một nhóm, và lôi họ ra khỏi vòng tròn giao tiếp chung để nói chuyện chỉ với một mình bạn.Một người đàn ông thông minh và có giáo dục thường rất khiêm tốn. Trong giao tiếp hằng ngày, có thể anh ta cảm thấy mình có nhiều kinh nghiệm học thức hơn những người xung quanh, nhưng sẽ không tìm cách khiến người khác cảm thấy thấp kém hay thể hiện lợi thế của mình trước mặt họ. Anh ta sẽ bàn luận thật đơn giản về chủ đề mà người khác đặt ra, và cố gắng tránh những chủ đề khiến họ không vui vẻ trò chuyện. Tất cả những gì anh nói đều được xem là lịch sự và tôn trọng cảm nhận, suy nghĩ của người khác.Lắng nghe với sự chú tâm và bầu không khí hứng thú là một thành công vĩ đại, cũng giống như việc diễn thuyết giỏi. Là một người lắng nghe giỏi cũng cần thiết không kém gì là một người nói chuyện hay, và nhờ vào đặc tính của một người biết lắng nghe, bạn có thể phát hiện ra người có thói quen giao tiếp tốt.Đừng bao giờ lắng nghe cuộc trò chuyện giữa hai người từng rời khỏi một nhóm. Nếu họ ở quá gần khiến bạn không thể không nghe thấy, bạn có thể đổi chỗ ngồi một cách thích hợp.Giữ cho phần lời của bạn trong một cuộc trò chuyện thật khiêm tốn và súc tích cũng như nhất quán với chủ đề trò chuyện, và tránh những lời dài dòng và câu chuyện tẻ nhạt. Tuy nhiên, nếu người khác, cụ thể là một người đàn ông lớn tuổi, kể một câu chuyện dài, hoặc câu chuyện không mới đối với bạn, hãy lắng nghe với sự tôn trọng cho đến khi ông ấy dứt lời, trước khi bạn tiếp tục nói.Bạn có thể nói về bản thân, nhưng ít thôi. Bạn bè sẽ nhận ra đức hạnh của bạn mà không khiến bạn phải nói ra, và bạn có thể tự tin rằng để lộ ra lỗi lầm của mình cũng là không cần thiết.Nếu bạn chấp nhận những lời nịnh hót, bạn cũng phải chấp nhận khi người khác nói bạn ngu ngốc và kiêu ngạo.Khi trò chuyện với bạn bè, đừng so sánh họ với nhau. Hãy nói về những điểm tốt của mỗi người, nhưng đừng nâng tầm đức hạnh của một người bằng cách tương phản với những điểm xấu của người khác.Tránh những cuộc trò chuyện với chủ đề gây tổn hại một người không có mặt ở đó. Đàn ông đích thực sẽ không bao giờ thêu dệt hay nghe theo những lời vu khống.Người đàn ông sắc sảo nhất sẽ trở nên tẻ nhạt và thiếu giáo dục khi anh ta cố gắng độc chiếm sự chú ý của đối phương, anh ta nên có cách cư xử khiêm tốn hơn.Hạn chế dùng trích dẫn hay từ ngữ cao siêu. Chúng đôi lúc có thể thêm chút sắc sắc vào cuộc trò chuyện, nhưng nếu được dùng quá thường xuyên, chúng sẽ nhanh chóng trở nên nhạt nhẽo.Đừng gian lận, điều ấy không thể hiện bạn khôn ngoan, mà là ngu ngốc.Nói thật chính xác lời lẽ của bạn, đồng thời cũng đừng quá câu nệ mà chỉnh câu sửa chữ của người khác.Đừng để ý khi người khác mắc lỗi ngôn ngữ. Xét nét từng câu từng chữ hay vạch lá tìm sâu ở những người xung quanh là rất thiếu văn hóa.Nếu bạn là một chuyên gia hoặc là theo ngành khoa học, hạn chế sử dụng thuật ngữ chuyên ngành. Những từ ngữ ấy rất nhạt nhẽo, vì nhiều người không thể hiểu được chúng. Tuy nhiên, nếu bạn vô tình sử dụng từ ngữ chuyên ngành, cũng đừng giải nghĩa chúng, điều này còn tệ hơn nữa. Không ai cảm ơn bạn khi bạn chỉ ra sự ngu dốt của họ.Khi trò chuyện với người nước ngoài không thạo tiếng Anh, hãy lắng nghe với sự tập trung cao độ, và đừng đề đạt từ ngữ, câu văn mà người ấy đang lúng túng. Hơn hết, không được thể hiện sự mất kiên nhẫn bằng lời nói hay cử chỉ nếu người ấy ngập ngừng và nhầm lẫn. Nếu bạn hiểu ngôn ngữ của họ, hãy nói với họ khi bạn mở lời, điều này không chỉ thể hiện sự hiểu biết, mà còn là lòng tử tế của bạn, vì người nước ngoài sẽ rất vui khi nghe và nói ngôn ngữ mẹ đẻ của mình trên một đất nước xa lạ.Hãy cẩn thận khi đóng vai chú hề, vì bạn sẽ nhanh chóng trở thành "cây hài" trong một buổi tiệc, và việc không có tính cách ảnh hưởng rất tệ đến phẩm giá quý ông của bạn. Bạn trở thành trung tâm cho cả những trách móc lẫn những nhạo báng, và bạn hẳn sẽ nhận thấy rằng, cứ mỗi một người cười với bạn, sẽ có hai người cười bạn, và cứ mỗi một người ngưỡng mộ bạn, sẽ có hai người thầm khinh thường trò đùa của bạn.Đừng khoe khoang. Chẳng hài hước gì khi nhắc đến tiền bạc, các mối quan hệ, hay những xa hoa của bạn đâu. Khoe khoang rằng bạn thân thiết với một người nào đó cũng tương tự. Nếu tên họ tự nhiên xuất hiện trong cuộc trò chuyện thì không có gì đáng ngại cả, nhưng nếu lúc nào cũng, "bạn của tôi, thống đốc C", hoặc, "bạn rất thân của tôi, tổng thống", người khác sẽ nghĩ bạn kiêu căng và vô vị.Khi phủ nhận những trò đùa hướng đến bạn, đừng dùng thái độ cứng nhắc hoặc ánh mắt lạnh lẽo, khinh thường để đáp trả niềm vui vẻ trong sáng của người khác. Rất vô duyên khi bạn kéo cuộc trò chuyện trở nên chùng xuống khi mọi người đều đang nói chuyện vui vẻ, hài hước về bạn. Hãy niềm nở cùng tham gia với họ và tạm quên đi những suy nghĩ không vui, và bạn sẽ được yêu mến hơn nhiều so với khi phá tan bầu không khí vui vẻ hoặc nghiêm trọng hóa những đùa cợt thiện chí.Khi lạc vào xã hội của những con người văn chương, đừng đặt câu hỏi về những tác phẩm của họ. Chỉ tỏ vẻ ngưỡng mộ tác phẩm của tác giả thì nhàm chán lắm, nhưng bạn có thể khiến họ vui lòng bằng cách trích dẫn câu văn của họ, hoặc vui vẻ liên hệ đến những tác phẩm, bạn sẽ chứng minh được rằng mình đã đọc và trân trọng chúng.Khi tham gia vào một cuộc trò chuyện thông thường, trích dẫn câu nói bằng tiếng nước ngoài là rất bất lịch sự.Dùng những câu từ mang hai ý nghĩa không ra dáng đàn ông chút nào.Nếu bạn nhận thấy mình đang tức giận, hãy chuyển chủ đề hoặc giữ im lặng. Trong lửa giận, bạn có thể thốt ra những lời lẽ mà bạn sẽ không bao giờ sử dụng khi bình tĩnh, và bạn sẽ cay đắng hối hận một khi chúng vuột ra khỏi miệng."Đừng nhắc đến dây nhợ với một người có bố bị treo cổ" nghe thô tục nhưng lại là một tục ngữ phổ biến. Cẩn thận né tránh những chủ đề có thể liên tưởng đến tính cách, và bẻ lái ngay khi đụng đến chuyện gia đình. Nếu có thể, đừng cố tìm hiểu những bí mật xấu xí của bạn bè, nhưng nếu họ đặc biệt giãi bày với bạn, hãy xem đó là một cơ mật bất khả xâm phạm, và không bao giờ phản bội họ để tiết lộ với người thứ ba.Nếu bạn từng đi du lịch, dù bạn luôn muốn cải thiện đầu óc trong những lần ngao du ấy, đừng lúc nào cũng nhắc đến những chuyến đi của mình. Không gì nhàm chán hơn một người suốt ngày lải nhải những câu, "Khi tôi ở Paris," hay "Lúc ở Ý tôi đã thấy..."Khi đặt câu hỏi về người bạn không biết tại một nơi đông người, tránh sử dụng tính từ, không thì rất có thể bạn sẽ hỏi người mẹ, "Cô gái xấu xí vụng về kia là ai vậy?" và nhận được, "Thưa ngài, đó là con gái tôi đấy."Đừng ngồi lê đôi mách, nếu là phụ nữ thì đáng ghét, nhưng là đàn ông thì lại đáng khinh.Đừng thận trọng đề nghị giúp đỡ hay đưa ra lời khuyên đối với những quan hệ xã hội xã giao. Không ai cảm ơn bạn đâu.Đừng nịnh hót. Lời khen tinh tế thì được chấp nhận, nhưng nịnh hót thì lại phô trương, lỗ mãng, và ghê tởm đối với người chín chắn. Nếu bạn nịnh hót cấp trên, họ sẽ hồ nghi bạn, nghĩ bạn có mưu đồ bất chính, nếu bạn nịnh hót phụ nữ, họ sẽ khinh thường bạn, nghĩ rằng bạn chẳng có gì khác để nói cả.Một cô gái tinh tế sẽ cảm thấy được xem trọng nếu bạn nói chuyện với cô ấy về những chủ đề cao cả, mang tính xây dựng hơn là chỉ dùng từ ngữ khen ngợi. Ở trường hợp thứ hai, cô ấy sẽ cho rằng bạn nghĩ cô ấy không đủ trình để thảo luận những chủ đề to tát hơn, và bạn không thể trông mong cô ấy sẽ hài lòng khi bị coi là một người ngốc nghếch, vô dụng cần phải nịnh phải khen.