Nỗi Bất Hạnh Tình Yêu

Thằng Linh cảm thấy rất rõ nó đã thoát ra khỏi một trại giam thật sự. Ở đấy giống như một ốc đảo, tách bạch hẳn với thế giới tự do của loài người. Trên cái ốc đảo ấy, bọn nó giống như một đàn bò. Sáng ra, đi làm, có lính mang súng đi kèm. Tối lại, tất cả được dồn vào trong từng dãy nhà có tường xây cao, mỗi đứa tự tìm lấy một chỗ thích hợp. Ở đấy luôn có những cuộc cãi vã, đánh nhau, vỡ đầu mẻ trán, gãy răng, bằm mặt…. Những đứa trẻ không biết sợ chết. Đối với chúng nó, cái chết dường như sung sướng hơn cuộc sống.
Không ít người nghĩ rằng những đứa trẻ này đã mất tính người. Thằng Linh lại nghĩ khác. Mỗi đứa bạn tù với nó đều có một trái tim hãy còn biết rung động, còn biết yêu thương. Đêm đêm nằm bên nhau, xen trong những câu chửi, lời thề tục tĩu, mất dạy làm nó đến khó chịu, là những lời tâm tình lắng xuống đầy xúc động, của những đứa trẻ ấy, nỗi nhớ nhà, nhớ quê, ở đấy có thể là một túp lều tranh tồi tàn trong hẻm tối, là chân một cây cầu thang, một gầm cầu….
Và trong những “căn nhà” ấy chúng vẫn cảm được, nó là cái tổ ấm của gia đình: một bà mẹ, đói khổ lam lũ, đánh nó như để trả thù đời đã làm bà cực nhọc. Nhưng sau đó bao giờ cũng nghe rất rõ, tiếng khóc xót thương và nỗi trăn trở giày vò của mẹ. Một ông bố dữ hơn trâu rừng…Nhưng khi tỉnh rượu bao giờ ông cũng ôm con vào lòng và nước mắt rưng rưng…Mỗi đứa một tổ ấm. Dù là rách nát đến đâu, chúng vẫn nhận ra sau những cơn lửa giận là những tấm lòng. Chúng khao khát những tấm lòng như thế.
Thằng Linh thương bạn bè nó thật sự. Nó nghĩ một cách chắc chắn rằng, nó ra đi lần này là vĩnh viễn. Không còn dịp nào để nó trở lại cái nơi tận cùng của khổ ải và cũng là nơi ghi đậm trong tâm hồn nó những kỹ niệm đẹp đẽ , những kỷ niệm không thể phai mờ.
Thằng Hòa rơm rớm nước mắt, nắm tay nó căn dặn:
- Cậu nhớ tớ nhé. Tớ được ra, nhất định tớ sẽ đến cậu chơi.
Bảy thẹo ngồi một chỗ, buồn thiu. Nó nghĩ đến cảnh một con chim đã sổ lồng và bầy chim còn lại vẫn đập cánh mãi trong khung sắc kín bưng. Hoàn toàn nó không có ý ghen tị với thằng Linh. Nó nghĩ về thân phận nó: bảy năm nữa! Dài quá ột khoảng thời gian chờ đợi tự do. Nhưng đến ngày ấy nó sẽ về đâu? Bố hy sinh ở Điện Biên Phủ. Mẹ chết vì bệnh lao. Anh em ly tán mỗi người mỗi phương.
Lần đầu tiên nó biết phục một đứa. Đứa ấy là thằng Linh. Bây giờ nó đã hiểu trên đời còn một thứ tình bạn. Ba tuổi mẹ chết, nó đã sống cô độc. Bảy tuổi bỏ nhà đi bơ vơ. Và cho đến hôm nay mười sáu tuổi, lần đầu tiên nó muốn gần gủi với thằng Linh, tâm tình những chuyện sâu kín và bịn rịn khi chia tay.
Nó đứng dậy, dáng nặng nề, bước tới chỗ thằng Linh:
- Mày về nhé….hai đứa đã uống máu ăn thề… Mày nhớ đừng quên tao, ….
- Tớ sẽ thư cho cậu luôn.
Cả trại đứng nhìn theo thằng Linh và ai cũng nghĩ, thế là từ nay chúng nó mất đi một người bạn thân thiết…
Linh trở về trong một tâm trạng vui buồn lẫn lộn. Nỗi vui được trở về với mẹ, với em không át được nỗi xấu hổ, tủi nhục của một kẻ ăn cắp, một tên tù ra trại.

Nó cúi đầu bước đi lặng lẽ, thui thủi. Không hiểu người ta khinh rẻ nó như thế nào. Có người nào hiểu nó và thông cảm cho nó? Con số ấy chắc không nhiều. Ngay cả mẹ Trang, trong một lần viết thư cho nó cũng khuyên nó ăn năn hối cải, chịu khó cải tạo lao động cho thật tốt, chấm dứt con đường cũ. Nó im lặng dấu nỗi buồn suốt một tuần lễ.
Cũng phải thôi – nó nghĩ - mẹ nó có thể thương nó và quí nó, nhưng tin nó lại là việc khác. Giữa nhà nước, người đang giữ cán cân công lý và nó, một đứa trẻ, tất nhiên, dù là ai khi đặt niềm tin cũng đều phải lựa chọn. ..Bố nó thì không bao giờ cần sự lựa chọn, bởi chính quyền, chính là ông. Không hiểu ông nghĩ về nó như thế nào. Đối với người bố dượng kín đáo này, có lúc nó nghĩ ông là người tốt thật sự, nhưng cũng không ít lần nó gặp cái nhìn của ông như thù hận, như căm ghét….Những lúc ấy nó nghĩ, chắc ông đang bực mẹ nó hay ông giận chính nó. Thật oan cho nó, bởi nó có làm gì để ông giận đâu. Và, tại sao bác giám đốc trại lại hỏi nó: “…tại sao bố cháu cứ ngần ngại xin cháu về?” Bố nó đã tin chắc chắn nó là thằng ăn cắp, đánh người gây thương tích. Nếu không, bố nó đã xin cho nó ra…Nhưng dù sao, nó cũng được ra sớm một năm. Việc này chắc có ý kiến của bố nó. Có nhẽ đấy là điều an ủi nó.
Bây giờ ký ức lại đưa nó trở lại hình ảnh bác Phương, bạn của bố Công nó, hiện là đại tá, đang ở chiến trường miền Nam. Ông đã lần đến trại thăm nó trong lần ông ra họp ở Bộ Quốc Phòng. Hôm ấy, thoáng nhận ra ông từ trên chiếc xe -măng-ca biển đỏ bước xuống, nó đã chạy ùa đến ôm lấy ông và khóc, mặc dù kỷ luật trại không bao giờ cho phép phạm nhân đến gần một ai. Nó cũng không hiểu vì sao tình cảm của nó với ông lại sâu nặng đến thế, mặc dù nó chỉ gặp ông lần này là lần thứ ba. Trong tiềm thức của nó, ông với bố Công của nó là một.
Phải cứng rắn lên, cháu. Làm thằng con trai là không bao giờ được khóc. Ông ôm lấy nó, vò đầu nó, và động viên nó bằng những lời khuyên chân tình như thế.
- Cháu không ăn cắp bác ạ. …Nó ngẩng mặt lên và bắt gặp đôi mắt ông đang đỏ và có ngấn nước.
- Bác tin cháu cũng như bác tin bố cháu. Nhưng bác chưa làm gì được cho cháu cũng như bố cháu. Bởi lòng tin của bác đối với hai bố con cháu là cảm tính, nghĩa là chúng xuất phát từ con tim, từ chỗ này đây (ông đưa bàn tay to lớn áp lên ngực ông, nơi phía trái). Nhưng nhà nước chính quyền thì lại không thể dùng trái tim làm thước đo ọi điều phải trái. …
- Người ta vu khống cho cháu
- Phải có thời gian để xác minh điều ấy. Nhưng trước khi làm sáng tỏ mọi việc, cháu đành phải chấp nhận cái hiện tại này đã. Đừng buồn cháu ạ. Con người có lương tâm, cháu nên sống với lương tâm trong sạch của cháu. Và như vậy, bác tin cháu sẽ thanh thản.
Trước khi vào lại với Trường Sơn, ông có viết thư ột vài nơi. Những nơi ấy đều làm theo yêu cầu của ông, nghĩa là đến tận trại giam để hỏi cho sáng tỏ mọi việc. Và ông, từ trong chiến trường lại được nhận những lá thư không có gì là sáng sủa sau gần một năm.
Bốn tháng sau thằng Linh về đến làng….Nhiều xã viên đang gặt lúa bỗng đứng bật lên nhìn chằm chằm về phía nó, nó có cảm giác như họ đang nhìn một con vật kỳ lạ. Vốn nhạy cảm, nó đau xót nhận ra rằng, họ đang bàn luận về nó, chắc chẳng đẹp đẽ gì.
Nhưng biết làm sao bịt được miệng thế gian. Bác Phương đại tá kia mà cũng không sao thanh minh được cho nó, thì nó còn biết hy vọng vào ai nữa. Đành phải nuốt nhục mà hy vọng vào tình cảm của hai đứa em vậy. Nó tin cu Nhân và cái Oanh sẽ thương nó, tin nó là thằng anh đã hết lòng với chúng nó. Hai đứa thế nào cũng mừng lắm, không khéo chúng còn ôm nó mà khóc. Nhưng đấy chỉ là tưởng tượng của nó mà thôi.
Khí nó về đến cổng thì cái Oanh, cu Nhân chạy xô ra, dừng lại trước nó vài bước chân, sửng sờ, đứa nào cũng như ngượng ngùng. Khi nó chạy xô lại, cu Nhân hốt hoảng lùi ra như sợ một kẻ ăn cắp. Rồi đột nhiên cả hai đứa vùng chạy vào nhà.
- Mẹ ơi, anh Linh về.

Trang chạy bổ ra, đứng sững trước thằng con riêng, bối rối, cuốn quýt mừng rỡ, vừa xấu hổ, ngượng ngùng với cái đám người lớn bé. Chị ghành lấy cái túi du lịch nặng trịch, vừa nắm tay thằng Linh dẫn vào nhà như sợ người ta lôi nó vào trại nữa vậy.
- Thôi, các người về đi! Có gì mà kéo nhau đến đông thế này. Nó là thằng con tôi, chứ có phải…
Chị định nói một câu thật độc, nhưng vốn hiền lành, chị sợ mình ác.
Chị ném cái túi xuống nền nhà và quay lại nhìn con:
- Mẹ không ngờ, con khỏe mạnh và cao lớn thế này. Con bằng bố con rồi đấy.
Thằng Linh sung sướng và nghĩ đến bố Công của nó, Còn cu Nhân và cái Oanh lại nghĩ về bố Thuật. Mỗi đứa đều hướng về một niềm vui riêng, rất trong sáng, rất tự hào.
- Ở đấy ăn uống khá lắm phải không con? Mẹ nghe bố con khen lắm…
- Cơm và rau muống luộc chứ có gì mà khá hả mẹ. Họa hoằn mới có tí măng xào chay…
- Không thịt cá gì sao con?
- Ngày tết, ngày Quốc Khánh thì mới có thêm ít lát thịt. Bọn con ăn cái gì không thấy ngon. Đói mà mẹ. Sức chúng con mà ăn bữa hai bát cơm, thì nuốt vào đã thấy đói ngay. Phải tống thật nhiều lau muống luộc vào mới đỡ cồn ruột. Làm quần quặc, mau đói lắm, mẹ ạ. May mà rau muống chúng con trồng được, không đến nỗi thiếu. Có bữa đói quá, phải nhổ trộm su hào, giấu trong quần, tối về mà gặm.
- Ăn uống thế sao con?
- Vâng, ăn gì cũng thấy ngon mẹ ạ?
- Khổ thân con tôi. Thế mà bố con lại nói với mẹ…

- Thì người ta báo cáo với bố là phải hay rồi. Thậm chí nhà nước còn tặng cho trại con huân chương nữa thì sao?
- Mẹ chẳng hiểu gì cả?
- Có gì mà mẹ không hiểu. Ai nói giỏi thì người ấy được. Mẹ thấy đấy, có cơ quan nào lại không có bộ phận tuyên truyền. Được cũng do mấy ông này, mất cũng tại mấy ông này. Chỉ khổ mấy anh thật thà vụng nói mà thôi.
Lâu nay Trang đã đứng bên lề xã hội để nhìn đời qua nhiều lăng kính khác nhau: khi là Thuật, khi là đại tá Phương và bây giờ là thằng con trai của chị.
- Bố con đâu hả mẹ.?
- Bố con lên tỉnh rồi, con biết chưa? Dạo này bố con bận lắm. Cả tuần đôi khi về nhà được vài lần.
Thằng Linh nghe trong câu trách của mẹ nó có niềm kiêu hãnh của một người vợ. Nó không trách mẹ nó, nhưng từ ngày nó nhận ra Thuật là bố dượng, gặp những lúc như thế này nó hay tủi thân. Nó nghĩ dường như mẹ đã quên bố Công của nó. Trước đây, nó hiểu mẹ nó yêu thương bố Công nó lắm.
Nó lặng lẽ rút khỏi tay mẹ nó và sà vào cái túi du lịch, mở cái dây chuối cột ngang – thay cho phec-mo-tuya hỏng – lục tìm cho em nó những món quà mà khi còn trong trại nó đã làm. Một con chim chèo bẻo bằng rể cây sắn. Một khẩu súng bằng ống trúc ghép và có cò súng. Khi bóp cò, nghe cả tiếng đạn nổ, một con búp bê bằng đất sét, sơn màu hồng, có cả quần áo và mái tóc nâu.
- Anh mua ở đâu thế này, anh Linh? Cái Oanh đầy sung sướng hỏi.
- Anh làm đấy! Linh vừa trao cho em từng món quà, vừa tự hào đáp.
- Khổ, nhà thiếu gì đồ chơi, con còn tha những thứ ấy về cho nhọc xác.
Đang trong không khí của một gia đình đoàn tụ, câu nói của mẹ nó như gáo nước lạnh tạt vào ngọn lửa tình cảm đang dâng trào trong nó. Nó im lặng, nghĩ ngợi:
- Thôi, con đi tắm giặt, thay quần áo.
Trang đứng dậy vào tủ lấy ra một bộ quần áo mà chị đã mua trong lần ra Hà Nội vừa rồi.
- Quần áo của con đây. Ngắn mất rồi. Khổ quá, mẹ đâu có ngờ, con lớn nhanh thế này. Thôi con mặc tạm, mẹ sẽ mua cho con bộ khác.

Đôi mắt Trang đang vui bỗng lặng lẽ. Bây giờ, nó lại thấy mẹ thương nó thật sự. Nó ân hận đã có ý nghĩ không hay về mẹ nó.
- Thôi, con mặc sao cũng được mẹ ạ.
- Rồi con còn phải đi học nữa chứ…không khéo con quên hết chữ rồi. Khổ thân con tôi.
- Không đâu mẹ ạ. Con học xong lớp mười rồi.
- Trang nghệch mặt ra, đôi mắt tròn xoe như mắt chim câu, ngơ ngác nhìn đôi mắt như đùa của thằng con.
- Con nói gì, mẹ không hiểu.
- Thật đấy mẹ ạ. Con nhờ các chú mua sách vở và con tự học.
Trang lắc đầu:
- Học không có thầy giáo mà sao gọi là học được hả con. Khổ con tôi, ngây thơ quá đỗi.
- Đây, cái giấy chứng nhận học lực của các chú ở trại của con. Nó chìa ra trước mẹ nó một tờ giấy có khuôn dấu hẳn hoi. Một dấu của trưởng trại, một dấu của trường bổ túc địa phương.
- Thế con đi học ở trường bổ túc à?
- Không mẹ ạ. Con chỉ xin được thi dự thính thôi. Nhưng con làm bài trúng hết. Chỉ có con là đạt điểm cao nhất, còn hầu hết ở mức trung bình chiếu cố.
- Sao gọi là trung bình chiếu cố?