Kiêu Hãnh Và Định Kiến

Vào một buổi sáng, khoảng một tuần sau khi Bingley tỏ tình với Jane, khi anh và các phụ nữ trong gia đình đang chuyện trò, họ ngh tiếng xe ngựa và thấy một cỗ xe bốn ngựa chạy vào khuôn viên. Giờ này là quá sớm để có khách đến viếng, và hơn nữa, không ai trong số các nhà láng giềng dùng kiểu xe như thế. Cỗ xe được ngựa trạm (*) kéo, cả thân xe lẫn trang phục của anh đánh xe đều trông khác lạ. Tuy nhiên, biết chắc có ai đấy đến viếng, Bingley lập tức ra hiệu cho cô Bennet nên tránh xâm phạm vào việc riêng tư của gia đình, và hai người đi ra ngòai vườn. Ba người còn lại tiếp tục suy đoán nhưng không thể tìm ra giải đáp, cho đến khi cánh cửa mở, và vị khách bước vào. Đấy là Phu nhân Catherine de Bourgh.

Dĩ nhiên họ nghĩ sẽ có sự ngạc nhiên, nhưng họ ngạc nghiên vượt quá sức tưởng tượng, riêng Elizabeth ngạc nhiên hơn cả bà Bennet và Kitty, tuy hai người này chưa được quen biết bà khách.

Phu nhân Catherine bước vào với vẻ khiếm nhã hơn lệ thường, chỉ khẽ gật đầu đáp lại lời chào hỏi của Elizabeth, rồi ngồi xuống mà không nói lời nào. Khi bà bước vào, Elizabeth đã nói tên bà cho mẹ cô rõ, tuy không ai yêu cầu được giới thiệu.

Bà Bennet vô cùng ngạc nhiên tuy có phần tự mãn được một người trọng vọng như thế đến viếng thăm, đón tiếp bà khách với lễ độ hết mức. Sau khi ngồi một chốc trong im lặng, bà khách khô khan nói với Elizabeth:

- Tôi hy vọng cô vẫn bình thường, cô Bennet. Tôi đoán bà này là mẹ của cô.

Elizabeth đáp phải.

- Và tôi nghĩ đây là một trong các em gái của cô.

Bà Bennet đáp, vui mừng vì được trò chuyện với một phu nhân có tên Catherine:

- Vâng, thưa Phu nhân. Nó là đứa kế út. Đứa con gái út của tôi đã kết hôn, và đứa chị cả đang đi dạo đâu đấy trong vườn với một thanh niên, người mà tôi tin sẽ là thành viên trong gia đình.

Phu nhân Catherine nói, sau một khoảnh khắc im lặng.

- Bà có một khu vườn rất nhỏ ở nơi đây.

- Thưa Phu nhân, tôi dám chắc không có gì sánh được với Rosings, nhưng tôi tin nó còn rộng hơn khu vườn của Ngài William Lucas.

- Đây hẳn phải là gian phòng bất tiện nhất vào buổi tối, trong mùa hè; các cửa sổ đều quay ra hướng chính đông.

Bà Bennet cho biết gia đình không bao giờ ngồi ở đây sau bữa ăn tối, và thêm:

- Xin cho tôi hỏi Phu nhân, ông và bà Collins có khoẻ không ạ?

- Rất khoẻ. Tôi có gặp hai người buổi tối ngày hôm kia.

Giờ đây, Elizabeth nghĩ bà sẽ trao thư của Charlotte nhờ chuyển cho cô, vì dường như đây là lý do duy nhất cho việc bà đến đây. Nhưng không có lá thư nào, và cô rất đỗi hoang mang.


Với lời lẽ lịch sự hết mực, bà Bennet khẩn khoản mời Phu nhân dùng ít thức giải khát, nhưng Phu nhân Catherine nhất quyết, và không mấy lễ độ, từ chối mọi thức ăn uống, rồi bà đứng dậy, nói với Elizabeth:

- Cô Bennet, dường như có một khoảng cây cỏ trông đẹp đẽ ở một bên của khu vườn. Tôi rất vui được đi hưởng ngoạn, nếu cô vui lòng hướng dẫn tôi.

Bà mẹ thốt lên:

- Đi đi, con ạ, cho Phu nhân thấy cảnh vật khác lạ. Mẹ nghĩ Phu nhân sẽ thích nơi chốn hiu quạnh ở đây.

Elizabeth vâng lời, chạy vào phòng cô lấy dù, rồi đưa bà khách quan trọng xuống dưới lầu. Khi họ đi dọc hành lang, Phu nhân Catherine mở tất cả các cánh cửa thông vào phòng ăn và phòng tiếp khách, nhìn quanh quất, ngỏ lời khen các gian phòng lịch sự, rồi tiếp tục bước đi.

Cỗ xe của bà vẫn đứng trước cánh cửa, và Elizabeth thấy cô hầu gái đang ngồi trong xe. Họ đi trên con đường trải sỏi để đến khu vườn cây; Elizabeth quyết định không cần cố gắng bắt chuyện với người đàn bà giờ đã trở nên xấc xược và khó chịu hơn bình thường. Cô tự nghĩ khi nhìn nét mặt bà: "Làm thế nào mình có thể nghĩ bà giống như người cháu tria của bà?"

Ngay khi họ vào khu vườn cây, Phu nhân Catherine bắt đầu:

- Cô Bennet, cô có thể dễ dàng hiểu lý do của chuyến đi này của tôi. Tâm tư của cô, lương tri của cô hẳn cho cô biết tại sao tôi đến đây.

Elizabeth lộ vẻ ngạc nhiên trong điềm tĩnh.

- Phu nhân, thật ra bà đã nhầm. Tôi không biết gì về lý do được đón tiếp bà nơi đây.

Phu nhân đáp, với giọng điệu tức giận:

- Cô Bennet, cô nên biết tôi không phải là người để cô đùa cợt. Nhưng tuy cô muốn giả dối, cô sẽ thấy tôi không như thế. Cá tính của tôi đã luôn được biểu lộ qua sự chân thật và thẳng thắn, và với mục đích như lúc này, chắc chắn cá tính tôi sẽ không thay đổi. Hai ngày trước tôi đã nhận được tin rất đáng phiền lòng. Tôi được nghe rằng, không những chỉ có chị cô sắp kết hôn với nhiều lợi lộc, nhưng còn có cô, cô Elizabeth Bennet, cũng rất có thể chẳng bao lâu sẽ lấy cháu trai tôi, anh Darcy. Mặc dù tôi biết đấy chỉ là một tin sai lạc đầy tai tiếng, mặc dù tôi không muốn làm tổn thương cháu tôi khi nghĩ đấy có thể là sự thật, tôi lập tức lên đường tới đây để có thể cho cô biết tôi nghĩ thế nào về việc này.

Elizabeth nói, đỏ bừng vì ngạc nhiên và khinh thường:

- Nếu Phu nhân tin rằng đấy không phải là sự thật, tôi tự hỏi tại sao bà lại cất công đi đến nơi chốn xa xôi như thế này. Phu nhân muốn dạy bảo điều gì?

- Tôi muốn cô phủ nhận tin tức như thế, ngay lúc này.

Elizabeth nói, lạnh lùng:


- Việc bà đi đến Longbourn để gặp tôi và gia đình tôi xem ra là việc xác định tin ấy rồi, nếu quả thật có một tin như thế.

- Nếu thế thì cô giả vờ không biết tin này phải không? Không phải chính cô đã khổ công loan truyền tin này ra hay sao? Cô có biết tin này đã lan truyền sâu rộng rồi không?

- Tôi chưa bao giờ được nghe như thế.

- Và cô muốn nói tin này không có cơ sở gì cả, đúng không?

- Tôi không muốn giả vờ có cùng sự thẳng thắn như Phu nhân. Bà có thể đặt câu hỏi mà tôi có quyền không trả lời.

- Việc này không thể chấp nhận được. Cô Bennet, tôi muốn có câu trả lời thỏa đáng. Có phải nó, cháu trai tôi, đã ngỏ lời muốn kết hôn với cô không?

- Phu nhân đã nói việc này không thể nào xảy ra được.

- Đúng là như thế, phải là như thế, khi mà cháu tôi còn biết sử dụng lý lẽ. Nhưng nghệ thuật và sức cám dỗ của cô có thể, trong một phút mê đắm, khiến nó quên mất rằng nó còn hàm ơn bản thân nó và hàm ơn mọi người trong gia tộc nó. Cô có thể đã quyến rũ nó vào mê đắm ấy.

- Nếu tôi như thế, tôi sẽ là người cuối cùng thú thật với bà.

- Cô Bennet, cô có biết tôi là ai không? Tôi không quen nghe thứ ngôn ngữ như thế này. Tôi gần như là người thân thiết nhất của cháu tôi trên thế gian này, tôi có quyền được biết về mọi quan hệ thân thiết nhất của nó.

- Nhưng bà không có quyền được biết về các quan hệ của tôi, và thái độ như thế này chẳng bao giờ khiến tôi phải bộc bạch.

- Tôi cân cho cô hiểu thật rõ về tôi. Cuộc hôn nhân này, mà cô đã táo tợn kỳ vọng, sẽ chẳng bao giờ xảy ra. Không, không bao giờ. Anh Darcy đã hứa hôn với con gái của tôi. Bây giờ, cô muốn nói gì?

- Chỉ thế này! Nếu đúng thế, bà chẳng có lý do gì mà tin rằng anh ấy sẽ tỏ tình với tôi.

Phu nhân Catherine do dự một chốc, rồi trả lời:

- Việc hai người hứa hôn với nhau là một chuyện khác thường. Từ lúc còn nhỏ, chúng nó đã được hứa hôn với nhau. Đây là ước muốn tha thiết của mẹ anh ta, cũng như của mẹ cô ấy. Trong khi hai đứa còn nằm trong nôi, chúng tôi đã trù định việc hôn nhân, và bây giờ, vào lúc ước nguyện của hai chị em sắp hành hiện thực, hôn lễ của họ lại bị ngang trở bởi một phụ nữ trẻ thuộc giai cấp thấp hơn, thuộc hàng không quan trọng gì trên thế gian, hoàn toàn không có quan hệ gì với gia tộc! Cô không màng gì đến những ước nguyện của những người thân của cháu tôi hay sao? Với việc hôn nhân ngầm định của cô De Bourgh hay sao? Cô đã mất mọi ý tưởng về phép tắc và tế nhị rồi hay sao? Cô đã không nghe tôi nói rằng, từ thời xa xưa, cháu tôi đã là người của cô ấy rồi, hay sao?

- Có, lúc trước tôi đã nghe như thế. Nhưng điều ấy có nghĩa gì đối với tôi? Nếu không có ai khác phản đối việc tôi kết hôn với cháu trai của bà, chắc chắn tôi sẽ không thối lui khi biết rằng mẹ và dì anh ấy muốn anh ấy cưới cô De Bourgh. Cả hai người đã làm những việc có thể làm được để trù định cuộc hôn nhân. Việc hôn nhân có thành công hay không lại tùy thuộc vào những người khác. Nếu anh Darcy không muốn vì danh dự hoặc tình cảm mà kết hôn với cô em họ của anh, tại sao anh không thể có lựa chọn khác? Và nếu lựa chọn ấy là tôi, tại sao tôi không thể chấp nhận anh?


- Bởi vì danh dự, nghi thức, sự cẩn trọng - không, đây là quyền lợi - cấm đoán việc ấy. Vâng, cô Bennet, đây là quyền lợi, vì cô không nên kỳ vọng gia tộc và những người thân của cháu tôi sẽ công nhận cô, nếu cô cố tình hành động đi ngược lại ý muốn của mọi người. Tất cả những người có quan hệ với nó sẽ lên án, xem thường và khinh khi cô. Việc kết hôn sẽ là điều nhục nhã, không ai trong gia tộc tôi sẽ muốn nhắc đến tên cô.

Elizabeth đáp:

- Đây là những điều vô phúc nặng nề. Nhưng người vợ của anh Darcy hẳn sẽ được những nguồn hạnh phúc tuyệt vời nhất thiết nối kết với hoàn cảnh của cô ấy, cho nên cô ấy sẽ không có lý do gì than vãn.

- Cái đứa con gái ngoan cố, cứng đầu! Tôi lấy làm xấu hổ cho cô! Đây là cách cô trả ơn về những chăm sóc của tôi đối với cô mùa xuân vừa qua, phải không? Cô không cảm thấy còn nợ tôi một chuyện gì đấy hay sao? Ta hãy ngồi xuống. Cô Bennet, cô nên hiểu tôi đến đây với quyết tâm muốn thực hiện mục đích của tôi, không gì có thể lay chuyển được tôi. Tôi không quen chịu phục tùng ý muốn bốc đồng của ai cả. Tôi không có thói quen chịu đựng thất vọng.

- Điều này sẽ khiến tình cảnh hiện giờ của Phu nhân thêm đáng thương, nhưng nó không ảnh hưởng gì đến tôi.

- Tôi không muốn bị ngắt lời. Hãy im mà nghe tôi nói. Con gái tôi và cháu trai tôi được nuôi nấng để sống với nhau. Hai đứa đều có quan hệ bên họ ngoại, từ cùng một dòng dõi quý tộc, và bên họ nội là từ những gia đình đáng kính, có danh giá, tuy không được phong tước. Sự sản của hai bên đều phong phú. Họ đã được kết đôi với nhau qua tiếng nói của mọi thành viên trong gia đình, có cái gì ngăn cản họ được? Những kỳ vọng kiêu căng của một đứa con gái trẻ không thuộc thế gia vọng tộc, không có mối quan hệ tốt, không có sự sản. Và phải chịu đựng việc này! Nhưng không được, không thể được. Nếu cô có nhạy cảm về giá trị của cô, cô sẽ không muốn rời xa khỏi chỗ đứng trong xã hội qua đấy cô đã lớn lên.

- Nếu tôi có kết hôn với cháu trai của bà, tôi nghĩ tôi sẽ không phải rời khỏi chỗ đứng của tôi. Anh ấy là một người quý phái, tôi là con gái của một ông bố quý phái. Cho đến lúc này, chúng tôi ngang bằng nhau.

- Đúng. Cô là con gái một người cha quý phái. Nhưng mẹ cô là ai? Các ông cậu và bà dì của cô là ai? Đừng tưởng tôi không biết gì về hoàn cảnh của mấy người.

- Dù cho các mối quan hệ của tôi có là gì đi chăng nữa, nếu cháu trai của bà không quan tâm đến thì cũng không có chuyện gì liên quan đến bà.

- Hãy nói cho tôi biết dứt khóat, cô có quan hệ tình cảm với nó không?

Mặc dù Elizabeth có thể không trả lời câu hỏi này chỉ với mục đính gia ơn cho Phu nhân Catherine; sau một lúc suy nghĩ, cô đành phải nói:

- Tôi không có.

Phu nhân Catherine có vẻ hài lòng.

- Và cô có thể hứa với tôi sẽ chẳng bao giờ có mối quan hệ như thế, được không?

- Tôi không hứa gì về việc này.

- Cô Bennet, tôi bị sốc và ngạc nhiên. Tôi đã mong gặp một người con gái biết điều hơn. Nhưng cô đừng ảo vọng tôi sẽ nhượng bộ. Tôi sẽ không ra về nếu cô không bảo đảm với tôi việc tôi yêu cầu.

- Và chắc chắn tôi không bao giờ đảm bảo gì về việc này. Tôi không dễ bị đe dọa chấp nhận bất cứ việc gì hoàn toàn vô lý như thế. Phu nhân muốn anh Darcy cưới con gái bà, nhưng khi tôi hứa việc mà bà muốn, liệu cuộc hôn nhân của họ dễ thành công hơn hay sao? Giả dụ anh ấy yêu tôi, liệu lời từ khước của tôi khiến anh ban bố tình yêu cho cô em họ của anh hay sao? Phu nhân Catherine, cho phép tôi được nói rằng, những lý lẽ mà bà đưa ra nhằm minh chứng cho đòi hỏi khác thường này đều là phù phiếm theo cùng mức độ như cung cách đòi hỏi kém suy xét. Bà đã nhầm về cá tính của tôi, nếu bà nghĩ tôi có thể tuân theo những cách thuyết phục như thế này. Cháu trai của bà sẽ nghĩ về bà như thế nào khi bà can dự vào chuyện tình cảm của anh ấy, thì tôi không thể nói ra, nhưng chắc chắn bà kông có quyền xen vào chuyện tình cảm của tôi. Vì thế, tôi xin bà đừng quấy rầy tôi thêm nữa về việc này.

- Cô đừng vội. Tôi chưa nói hết. Với mọi lý lẽ chống đối tôi đã nói, tôi còn một việc khác. Tôi đã biết hết chi tiết về mọi chuyện tai tiếng khi đứa em út của cô bỏ nhà trốn đi theo trai. Tôi đã biết tất cả, tôi biết việc anh ta cưới con nhỏ chỉ là một biện pháp vá víu, với những tốn kém của cha cô và cậu cô. Và có thể nào một đứa con gái như thế lại là em vợ của cháu trai tôi không? Có thể nào chồng của cô ta, một đứa con trai của gia nhân làm việc cho ông cụ anh ấy, lại là người em cột chèo của cháu tôi không? Trời đất! cô nghĩ sao về việc này! Liệu sự sản Pemberley sẽ bị ô uế như thế à?

Cô đáp, bực bội:


- Bây giờ bà không còn gì để nói nữa. Bà đã sỉ nhục tôi theo mọi cách có thể được. Tôi xin bà hãy quay trở về.

Và cô vừa nói vừa đúng lên. Phu nhân Catherine cũng đứng lên, cả hai cùng quay trở lại. Phu nhân rất tức giận.

- Thế thì, cô không màng gì đến danh dự và uy tín của cháu tôi! Đứa con gái vô cảm, ích kỷ! Cô có nghĩ mối quan hệ với cô là điều nhục nhã của cháu tôi dưới mắt mọi người không?

- Phu nhân Catherine, tôi không còn gì để nói thêm. Bà đã hiểu tâm tư của tôi.

- Thế thì cô nhất quyết sẽ chiếm đọat cháu tôi à?

- Tôi đã không nói gì về việc như thế. tôi chỉ nhất quyết hành động theo cách mà tôi tin sẽ tạo dựng hạnh phúc cho tôi mà không liên can gì đến bà, hoặc đến bất cứ người nào hoàn toàn không có quan hệ tới tôi.

- Được rồi. Thế là cô từ chối lời yêu cầu của tôi. Cô từ chối tuân theo mọi thỉnh cầu của bổn phận, danh dự và hàm ơn. Cô khăng khăng muốn làm tan nát cuộc đời cháu tôi theo nhận định của mọi người thân của nó, khiến nó bị thế gian khinh khi.

- Mọi bổn phận, danh dự, và hàm ơn đều không thể có lời thỉnh cầu nào trong tình huống như thế này. Và việc tôi kết hôn với anh Darcy cũng không xâm phạm một nguyên tắc nào cả. Và nói về cơn phẫn nộ của gia tộc anh ấy, dù cho gia tộc được phấn khởi về việc anh ấy cưới tôi, thì tôi cũng chẳng quan tâm đến một tí nào. Hoặc nói về sự khinh khi của thế gian, nói chung thế gian hẳn phải có quá nhiều ý thức mà can dự vào.

- Và ý kiến thật sự của cô là như thế đấy! Đây là chủ định cuối cùng của cô?! Được lắm. Bây giờ tôi biết phải hành động như thế nào. Cô Bennet, đừng tưởng tham vọng của cô sẽ thành hiện thực. Tôi đã đến nhằm cố gắng dàn xếp với cô. Tôi đã hy vọng cô là người biết điều, hầu tôi có thể thuyết phục.

Trong giọng điệu như thế, phu nhân Catherine tiếp tục nói cho đến khi họ đi đến cỗ xe, rồi thình lình quay lại, bà thêm:

- Cô Bennet, tôi không nói lời từ giã với cô. Tôi không muốn gửi lời thăm hỏi đến mẹ cô. Cô không đáng được quan tâm đến như thế. Tôi cảm thấy phật lòng vô cùng.

Elizabeth không trả lời, và không muốn thử thuyết phục mời bà trở vô nhà. Cô nhanh nhẹn quay bước. Cô nghe tiếng cỗ xe chạy đi khi cô lên các bực cầu thang. Bà mẹ cô nôn nóng ra gặp cô ở cửa phòng khách, để hỏi tại sao Phu nhân Catherine không trở vào nhà nghỉ cho đỡ mệt.

Cô con gái bà trả lời:

- Bà ấy không muốn, bà muốn đi.

- Bà ấy trông thật đẹp người! Và bà thật là lịch sự đến thăm chúng ta! Vì mẹ nghĩ bà ấy đến chỉ để cho chúng ta biết gia đình anh Collins vẫn bình thường. Mẹ tin chắc bà ấy đang trên đường đi đâu đấy, và khi đi ngang qua Meryton, bà có ý định đến thăm con. Mẹ nghĩ bà không có việc gì đặc biệt để nói với con, phải không Lizzy?

Elizabeth đành phải nói dối một chút, vì cô không thể nào kể ra nội dung câu chuyện giữa hai người.

Jane Austen

Kiêu hãnh và định kiến

Dịch giả: Diệp Minh Tâm