Kiêu Hãnh Và Định Kiến

Lá thư cô Bingley chấm dứt mọi nghi ngờ. Ngay câu đầu tiên cô xác định rằng họ sẽ lưu lại London, và câu kết bày tỏ rằng ông anh tiếc đã không có thời gian đến thăm các người bạn của anh tại Herforshire trước khi ra đi.

Hy vong đã tan biến, hoàn toàn tan biến. Khi Jane đọc phần còn lại của lá thư, cô không tìm thấy nhiều hơn để an ủi cô, ngoại trừ niềm quý mến người viết đã muốn bày tỏ. Thư tán dương nhiều về cô Darcy, về các nét hấp dẫn của cô. Caroline vui vẻ kể về tình thân giữa hai người ngày càng gắn bó, dự đoán các ước vọng như đã kể trong thư trước có thể thành hiện thực. Cô viết hồ hởi kể về ông anh đã trở nên thân thiết trong gia đình Darcy, phấn khởi đề cập vài vấn đề nâng cấp nội thất trong gia đình này.

Elizabeth nghe qua việc này trong khinh bỉ trầm lặng. Tâm tư cô bị chia cắt giữa lo lắng cho người chị và oán hận tất cả người khác. Cô không tin lời lẽ của Caroline về việc ông anh đã ngã về phía cô Darcy. Cô không nghi ngờ việc anh thật lòng cảm mến Jane. Dù luôn mến anh, cô không thể tránh khỏi tức giận pha chút khinh thường về tính khí quá dễ dãi như thế, về việc thiếu kiên quyết khiến anh trở thành nô lệ của những người thân đầy mưu mô, khiến anh hi sinh hạnh phúc của riêng anh mà chiều theo ý họ. Tuy nhiên, nếu hạnh phúc của anh là điều hi sinh duy nhất, có thể cho phép anh hào hiệp theo cách anh nghĩ là tốt nhất; nhưng việc này còn liên quan đến chị cô, nên cô nghĩ đáng lẽ anh phải nhạy cảm hơn. Đây là điều khiến cô ưu tư; cô không thể nghĩ đến việc gì khác. Tuy thế liệu tình cảm của anh đã lịm tắt hoặc bị sự can thiệp của những người kia đè nén hay không, liệu anh có thể hiểu Jane yêu anh hay không hoặc anh không nhận ra tình ý này, dù trong trường hợp nào đi nữa – tuy nhận xét của cô thay đổi về anh theo đấy, thì hoàn cảnh của cô chị vẫn như nhau, sự an bình của cô vẫn bị khuấy động như nhau.

Qua vài ngày và chỉ khi nhà Bennet để cho hai người được riêng tư sau một tràng bực bội về Netherfield, Jane mới có can đảm tâm sự với Elizabeth.

- À! Việc bà mẹ chúng mình không giữ được tự chủ, bà không hiểu rằng đã gây cho chị bao đau khổ khi cứ nhắc mãi về anh ấy. Nhưng chị sẽ không bực dọc. Sẽ không kéo dài lâu đâu, chị sẽ quên anh ấy và chúng ta sẽ trở lại như xưa.

Elizabeth nhìn chị với lòng quan ngại không thể tin nổi, nhưng không nói gì. Jane thốt lên mặt hơi ửng đỏ:

- Em nghi ngờ chị; thật ra em không có lý gì gì mà nghi ngờ. Anh ấy có thể ngự trị trong tâm tưởng của chị như là một người dễ thương nhất trong số những người chị quen biết, nhưng chỉ có thế. Chị không có gì để hi vọng hay lo lắng, mà cũng không có gì để phiền trách anh ấy. Lạy ơn chúa! Chị đã không cảm thấy đau khổ như thế. Chỉ một thời gian ngắn thôi, rồi chị sẽ cảm thấy khá hơn.

Cất cao giọng, cô thêm:


- Chị có ngay điều an ủi là tất cả do phần chị có ít võ đoán, nhưng việc này không làm hại ai ngoại trừ chính cá nhân chị.

Elizabeth thốt lên:

- Chị Jane! Chị tốt quá. Chị mềm mỏng và vô tư như thiên thần. Em không biết nói với chị như thế nào. Em thấy em đã nghĩ không đúng về chị, hoặc đã không yêu thương chị cho xứng đáng với con người của chị.

Jane từ chối nhận mọi lời khen tặng và khen tặng ngược lại em gái.

Elizabeth nói:

- Không, thế là không công bằng tí nào. Chị muốn nghĩ tốt về mọi người, thấy tổn thương nếu em nghĩ xấu về ai đó. Em chỉ muốn nghĩ về chị như con người hoàn thiện, nhưng chị đã chối bỏ. Chị đừng lo em sẽ sa đà, hoặc em sẽ xâm phạm đặc quyền của chị về hảo ý. Chị không phải lo. Số người mà em thật lòng thương mến thì rất ít; số người mà em nghĩ tốt về họ càng ít hơn. Em càng nhìn thế gian càng cảm thấy bất mãn. Mỗi ngày trôi qua đều củng cố ý nghĩ của em về tính bất khuất trong tư cách con người, và việc giá trị hay ý thức cá nhân lại tùy thuộc theo vẻ bề ngoài. Sau này em đã gặp hai trường hợp; một trường hợp không cần nói đến, trường hợp kia là cuộc hôn nhân của Charlotte. Không thể nào biện minh được! Theo mọi góc độ đều không thể nào biện minh được!

- Lizzy yêu, không nên quá đáng trong những cảm nghĩ như thế, nếu không em sẽ không được vui. Em đã không dung thứ sự khác khác biệt giữa thực tế và tâm tư. Em hãy xét đến địa vị đáng kính của anh Collins và tư cách thận trọng, kiên định của Charlotte. Em nghĩ xem; cô ấy là con gái trong một gia đình đông đúc, về mặt vật chất đây là cuộc hôn phối thích hợp. Vì mọi người, em nên tin rằng cô ấy cũng có chút tình nào đấy, như là quý mến và kính trọng đối vối ông anh họ của chúng ta.

- Để chiều chị, em sẽ cố gắng tin hầu như mọi chuyện, nhưng không ai khác được lợi gì với niềm tin như thế, vì em biết nếu Collins có yêu cô ấy, em càng khinh bỉ sự hiểu biết của cô ấy hơn là xem nhẹ tình cảm của cô như hiện giờ. Chị Jane à, anh Collins là con người kiêu ngạo, phô trương, hẹp hòi, xuẩn ngốc; chị biết rõ điều ấy như em đã biết. chị hẳn cũng nghĩ như em nghĩ, rằng một người phụ nữ nào muốn lấy anh ta thì không thể có suy nghĩ chin chắn. Chị không nên biện hộ cho người, dù đó là Charlotte Lucas. Chị không nên chỉ vì một cá nhân mà thay đổi ý nghĩa của nguyên tắc và tính toàn vẹn, cũng không nên cố thuyết phục chính chị hay em rằng vị kỉ đồng nghĩa với cẩn trọng, và vô tâm về mối hiểm họa nghĩa là mưu cầu hạnh phúc.


Jane đáp:

- Chị nghĩ em đã quá lời khi nghĩ về hai người; chị mong em thật lòng tin lời chị bằng cách nhìn họ sống trong hạnh phúc. Nhưng như thế đã đủ rồi. Em ám chỉ đến một việc gì khác. Em nói đến hai trường hợp. chị không thể hiểu nhầm em, nhưng chị xin em Lizzy yêu ạ, xin đừng làm chị đau lòng bằng cách trách móc người ấy, và bằng cách nghĩ thấp về họ. Chúng mình không nên nghĩ quẩn rằng chúng mình bị tổn thương do chủ ý. Chúng mình không thể mong một anh trai trẻ, sống động luôn phải kĩ tính và thận trọng. Rất thường khi cái tật phù phiếm của chính chúng ta đã lừa dối chúng ta. Phụ nữ thường võ đoán về tình yêu nhiều hơn là chính bản chất của nó.

- Và đàn ông lại muốn chúng ta như thế.

- Nếu đúng thật thì đây chính là lý do chị không thể biện minh được; nhưng chị không biết có nhiều ý đồ trên thế gian này như vài người đã tưởng tượng.

Elizabeth nói:

- Em không hề quy lỗi phần nào của thái độ anh Bingley là có ý đồ, nhưng nếu không chủ định nhằm làm điều xấu hoặc làm người khác buồn phiền, vẫn có thể là sai lầm, vẫn có thể là đau khổ. Mọi chuyên có thể là do thiếu suy nghĩ, hoặc do không để ý đến tâm tư của người khác, hoặc thiếu kiên định.

- Và em muốn quy lỗi cho một trong các điều này phải không?


- Đúng vậy, cho điều sau cùng. Nhưng nếu em tiếp tục, em sẽ làm chị phật lòng khi nói rằng em nghĩ như thế nào về những người chị xem trọng. Xin chị hãy ngăn em ở đây.

- Thế thì em vẫn nghĩ rằng các chị em của anh ấy gây ảnh hưởng đến anh ấy phải không?

- Vâng, trong sự cấu kết với bạn của anh ấy.

- Chị không thể tin được. Tại sao họ phải gắng sức gây ảnh hưởng đến anh ấy? Họ chỉ muốn anh ấy được hạnh phúc, và nếu anh ấy gắn bó với chị, không một người phụ nữ nào có thể hạnh phúc với anh.

- Lập luận đầu tiên của chị là không đúng. Họ có thể mong muốn nhiều thứ ngoài hạnh phúc. Họ có thể muốn anh thêm giàu có, thêm địa vị; họ có thể muốn anh cưới một người con gái có mọi vị thế cao về tiền của, những mối giao tiếp thượng lưu và niềm hãnh diện.

Jane trả lời:

- Chắc chắn vậy rồi. họ đều muốn anh chọn cô Darcy, nhưng có thể đây là do ý tốt hơn là em đoán. Họ đã quen biết cô ấy trong thời gian dài hơn là quen biết chị; không có gì lạ nếu họ mến cô ấy hơn. Nhưng, dù họ có ý muốn gì đi chăng nữa, không có lý nào họ lại đi ngược với ý muốn của ông anh. Có người em nào lại nghĩ mình có toàn quyền làm như thế, ngoại trừ có điều gì đó rất đáng chê trách? Nếu họ còn tin rằng anh cảm mến chị, họ sẽ không cố chia rẽ anh và chị; nếu anh ấy thật lòng yêu thương chị, họ không thể thành công. Khi em giả định có tình yêu như thế, em đã biến hành động của mọi người trở nên bất bình thường và sai trái, làm cho chị buồn nhất. Em đừng làm chị buồn vì ý nghĩ này. Chị không xấu hổ vì đã nhầm lẫn – hoặc ít nhất nhầm lẫn này chỉ là nhẹ, không thể so sánh với việc chị nghĩ xấu về anh ấy hay các chị em của anh ấy. Hãy để chị cam chịu theo chiều hướng tốt nhất, chiều hướng mà ai cũng thông cảm được.

Elizabeth không thể cưỡng lại được một ý muốn như thế, và từ lúc này trở đi họ ít khi nhắc đến cái tên Bingley.

Bà Bennet vẫn tiếp tục băn khoăn và bực dọc về việc anh không trở về nữa, mặc dù không có ngày nào Elizabeth không nhận ra điều này, dường như bà khó có cơ hội suy nghĩ mà bớt hoang mang. Cô con gái lớn của bà cố thuyết phục bà điều mà chính cô cũng không tin, rằng khi anh chú ý đến cô, đây chỉ là kết quả của lòng mến mộ thông thường và nhất thời, rồi tan đi khi anh không còn gặp cô nữa. mặc dù bà cũng nhận ra điều này có thể là đúng, bà vẫn chỉ có một chuyện để lập đi lập lại hàng ngày. Niềm an ủi duy nhất của bà Bennet là anh Bingley sẽ trở lại vào mùa hè.


Ông Bennet nhìn vấn đề theo cách khác. Một ngày, ông bảo:

- Thế thì, Lizzy, bố thấy chị con bị trở ngại trong tình yêu. Bố thấy mừng cho nó. Ngoài việc hôn nhân, một người con gái thích thỉnh thoảng bị trở ngại trong tình yêu. Đây là một điều để suy nghĩ, khiến người con gái có nét riêng biệt so với những người khác. Khi nào thì đến lượt con? Con khó có thể chịu cho chị Jane của con vượt qua. Bây giờ là đến lượt con. Tại Meryton có nhiều sĩ quan đủ để làm thất vọng mọi cô gái trong vùng. Hãy chọn Wickham là người của con. Anh ta là người dễ mến, rồi sẽ bỏ rơi con một cách đáng tin cậy.

- Cảm ơn bố, nhưng một người ít dễ chịu hơn cũng đủ làm con mãn nguyện. Tất cả chúng ta không nên trông chờ vào vận may như Jane.

- Đúng vậy, nhưng có điều an ủi mà nghĩ rằng, dù bất kì chuyện gì xảy đến với con, con vẫn có một bà mẹ trìu mến luôn luôn biết tận dụng cơ hội từ chuyện ấy.

Mối quan hệ với anh Wickham có tác dụng xua tan mọi u ám trong gia đình Longbourn. Họ thường gặp gỡ anh. Giờ thêm những ấn tượng khác về anh là thái độ không dè dặt. Tất cả những gì Elizabeth đã nghe, những điều anh kể về Darcy và tất cả những gì anh phải trải qua do Darcy, giờ được công khai thảo luận và nhìn nhận, mọi người đều vui mà nghĩ rằng lúc nào họ cũng có ác cảm với anh Darcy trước khi họ biết đến vấn đề nào đó giữa hai anh.

Bà Bennet vẫn là một sinh vật duy nhất còn nghĩ rằng có thể có những tình huống giảm nhẹ trong vụ việc mà những người tại Hertfordshire không rõ. Tính bộc trực mềm dịu và kiên định của bà luôn kêu gọi lòng dung thứ, và cố thuyết phục một khả năng nhầm lẫn – nhưng đối với mọi người khác, anh Darcy vẫn bị kết án là người tồi tệ nhất.

Jane Austen

Kiêu hãnh và định kiến

Diệp Minh Tâm dịch