Đời Kỹ Nữ

Bà Dì dẫn tôi vào cửa, tôi thấy trước mắt là một hành lang bằng đất chạy qua giữa hai ngôi nhà rộng rãi nằm gần nhau, hành lang chạy dài cho đến cái sân sau. Một ngôi nhà nhỏ bằng ngôi nhà của tôi ở Yoroido, có hai phòng, nền nhà bằng đất, sau đó tôi mới biết đây là khu gia nhân ở. Ngôi nhà kia nhỏ hơn nhưng đẹp, nền nhà xây trên những tảng đá lớn hở nhau, một con mèo có thể bò qua được. Hành lang đi qua giữa hai ngôi nhà để lộ thiên, có thể nhìn thấy bầu trời đen ở trên đầu, cảnh tượng này khiến cho tôi có cảm giác là người ta đang ở trong một ngôi làng thu nhỏ hơn là trong một ngôi nhà – nhất là khi tôi nhìn thấy có nhiều ngôi nhà nhỏ bằng gỗ khác nữa nằm ở phía cuối sân. Khi ấy tôi không biết, nhưng đấy là kiểu nhà điển hình được người ta xây cất ở Kyoto. Những ngôi nhà ở trong sân, khi mớii nhìn, tôi tưởng đấy là một nhóm nhà nhỏ khác nhau, nhưng đấy chỉ là nhà nhỏ dùng làm phòng vệ sinh và kho hai tầng có thang ở bên ngòai để leo lên tầng trên. Tòan bộ ngôi nhà chiếm một diện tích nhỏ hơn ngôi nhà của ông Tanaka tại vùng quê mà chỉ có tám người ở. Và bấy giờ có tôi nữa là chín người.
Sau khi đã nhìn sơ qua cách bố trí các nơi trong nhà, tôi mớii nhìn đến ngôi nhà chính đẹp đẽ. Ở Yoroido, những ngôi nhà gỗ thường có màu xám chứ không có màu nâu, và bị gió biển làm cho gỗ đảo mục. Nhưng ở đây, nền nhà lát gỗ và các xà gỗ đều sáng bóng dưới ánh đèn điện vàng vọt. Những cánh cửa lùa mở ra tiền sảnh đều có che màn giấy, và một cái thang cũng nằm ở tiền sảnh bắt thẳng lên tầng trên. Một cánh cửa lùa đang mở, nên tôi có thể nhìn thấy trong nhà có một cái tủ gõ với bàn thờ Phật. Những căn phòng đẹp đẽ trong nhà này dành cho những người trong gia đình ở - kể cả Hatsumono, mặc dù cô ta không phải là thành phần trong gia đình, điều này sau đó tôi mới biết. Khi các thành viên trong gia đình muốn đi ra sân sau, họ không đi theo hành lang đất như gia nhân, mà họ có một hành lang nhỏ bằng gỗ đánh bóng chạy dọc theo một bên hông nhà. Nhà lại còn có phòng vệ sinh riêng biệt – phòng ở bên trên dành cho người trong nhà, còn phòng phía dưới dành cho gia nhân.
Tôi nghĩ chắc phải mất một vài ngày mớii biết hết khắp nơii trong nhà được. Trong khi bà Dì đi vào nhà bếp để nói chuyện với ai đấy, tôi đứng trên hành lang nhìn quanh, lòng phân vân không biết nơi này là nơi nào, tôi cảm thấy lo sợ vô cùng. Tiếng bà Dì nói với ai đấy trong bếp nghe ồ ồ. Cuối cùng có người đi ra. Người đi ra là một cô gái cỡ bằng tuổi tôi, trên tay xách một xô gỗ thật nặng đến nỗi nước bắn tung tóe trên nền đất. Thân hình cô ta nhỏ, nhưng khuôn mặt thì mập và tròn vành vạnh, trông như quả dưa hấu cắm trên cái que. Cô ta ráng sức để xách cái xô, lưỡi thè ra ngòai miệng như cọng lá thòi ra trên chóp trái bí ngô. Sau đó tôi nhận ra đấy là thói quen của cô ta. Cô ta thè lưỡi khi trộn cơm hoặc múc canh vào tô, hay thậm chí khi buộc dải áo. Và mặt cô ta mập ú, mêm mại, cái lưỡi thè ra cong lên như cọng bí, cho nên chỉ vài hôm sau tôi đã đặt cho cô ta biệt danh là “Bí Ngô”, và cái tên này liền được mọi người dùng để gọi cô ta – thậm chí nhiều năm về sau, khi cô ta đã trở thành geisha ở Gion, khách của cô cũng gọi thế.
Khi Bí Ngô để cái xô xuống bên cạnh tôi, cô ta thụt lưỡi vào,vừa nhìn tôi vừa đưa tay hất một dúm tóc xòa ra sau tai. Cô ta nhìn lên nhìn xuống người tôi. Tôi tưởng cô ta sắp nói gì, nhưng không, cô ta cứ nhìn như thể cô ta suy nghĩ có nên cắn tôi không. Quả vậy, trông cô ta có vẻ như đang đói. Nhưng cuối cùng cô ta nghiêng người gần bên tôi hỏi nhỏ:
- Bạn từ đâu đến đây?
Tôi nghĩ không nên cho cô ta biết tôi từ Yoroido đến đây, vì giọng cô ta tôi nghe cũng xa lạ như mọi người khác, tôi tin chắc cô ta không biết tên làng tôi được. Cho nên tôi chỉ đáp tôi vừa mớii đến.
- Mình cứ ngỡ không đời nào mình gặp một đứa con gái nào bằng tuổi mình ở đây – cô ta nói – Nhưng có phải cặp mắt bạn đã đưa bạn đến đây không?
Ngay khi ấy bà Dì từ trong bếp bước ra, bà đuổi Bi Ngô đi rồi xách xô nước lên và lấy miếng vả rẻo, bà dẫn tôi đi ra sân sau. Đường đi trên sân có lat đá, đá đóng meo trông rất đẹp. Đường đá chạy dài ra tận phía sau nhà kho và khi đi qua phòng vệ sinh trong căn nhà nhỏ nằm bên cạnh, mùi hôi thốí bốc lên nồng nặc. Bà Dì bảo tôi cởi áo quần ra. Tôi sợ bà ta sẽ làm cái công việc như bà Loay Hoay đã làm với tôi trước đây, nhưng không, bà ta chỉ xối nước lên vai tôi rồi lấy miếng vải rẻo kỳ cọ thân hình tôi. Xong xuôi, bà đưa cho tôi cái áo dài, cái áo may bằng vải thô có hình trang trí sơ sài màu xanh đậm, nhưng tôi thấy đây là cái áo đẹp hơn bất kỳ thứ gì tôi đã mặc trước đây. Một bà già mà sau đó tôi biết là bà đầu bếp ra đứng ở hành lang với nhiều chị ở đã lớn tuổi để nhìn tôi. Bà Dì nói họ sẽ có khối ngày giờ để nhìn tôi, và bảo họ hãy đi làm việc đi.
Khi còn lại một mình tôi với bà Dì, bà ta nói với tôi:
- Này cháu,bây giờ nghe ta cho kỹ. Ta chưa muốn biết tên của cháu đâu. Vừa rồi có đứa con gái đến đây, Mẹ và Bà Ngoại không thích nó, cho nên nó chỉ ở đây một tháng thôi. Ta già quá rồi, không nhớ tên cháu làm gì, cho đến khi họ quyết định giữ cháu ở đây.
- Nếu họ không giữ cháu thì sao? – Tôi hỏi.

- Nếu họ giữ cháu thì tốt cho cháu hơn.
- Nhưng thưa bà, cháu xin hỏi, nơi này là gì?
- Là nhà dạy làm kỹ nữ - Bà ta đáp – Đây là nơii ở của các nàng geisha. Nếu cháu chịu khó tập tành, cháu sẽ thành geisha. Nhưng quyết định nhận cháu hay không chỉ xảy ra trong vòng một tuần thôi, cho nên cháu phải tuyệt đối nghe lời ta, vì lát nữa Mẹ và Bà Ngoại trên lầu sẽ xuống xem cháu. Công việc của cháu là cúi người chào họ thật thấp và đưng nhìn vào mặt họ. Cáii bà già hơn, bà mà chúng ta gọi là Bà Ngoại ấy, chưa bao giờ thích ai cả, cho nên đừng lo sợ những điều bà ta nói. Nếu bà ta hỏi cháu câu gì, đừng trả lời, cứ để ta trả lời cho. Người mà cháu cần phải gây sự chú ý là bà Mẹ, bà ấy không khó đâu, nhưng bà ấy chỉ lưu tâm đến một điều mà thôi.
Tôi chưa kịp hỏi xem điều ấy là điều gì thì có tiếng cót két vang lên trước tiền sảnh, và chỉ một lát sau, hai người phụ nữ xuất hiện ngòai cửa phòng. Tôi không dám nhìn vào mặt họ. Nhưng tôi liếc mắt, thấy hai bó áo quần bằng lụa rất đẹp nối đuôi nhau lướt vào phòng. Họ đi đến trước mặt tôi rồi ngồi xuống và đưa tay vuốt áo kimono trên đầu gối.
- Chị Umeko ơi! – Bà Dì gọi lớn – đấy là tên của bà đầu bếp – mang trà đến cho bà.
- Tao không uống trà – tôi nghe giọng nói giận dữ vang lên.
- Thôii đi Bà Ngoại – một giọng khác thốt lên nghe the thé, tôi nghĩ đấy là giọng của Mẹ - Bà không muốn thì thôi. Dì chỉ muốn biết bà có khỏe không thôi.
- Xương cốt tao già rồi, làm sao khỏe cho được – bà già càu nhàu đáp. Tôi nghe bà vừa thở vừa nói gì nữa đấy nhưng Bà Dì đã cắt ngang lời bà.
- Mẹ à, đây là đứa con gái mới – bà nói và đẩy nhẹ tôi tới, như muốn bảo tôi cúi người chào. Tôi quỳ xuống và cúi người sát rạt xuống, đến nỗi tôi ngửi được mùi ẩm mốc từ nền nhà bốc lên. Rồi tôi nghe tiếng Mẹ cất lên.
- Đứng dậy đến đây. Tao muốn xem mày cho kỹ.

Tôi tưởng bà nói gì thêm nữa sau khi tôi đã đến gần bà, nhưng không, bà moi trong thắt lưng ra cái ống vố có nồii nhồi thuốc lá bằng kim lọai, cái cán là một đốt trúc dài. Bà ta để ống vố xuống bên cạnh rồi lấy trong túi ở cánh tay áo ra một cái túi lụa có giải rút, bà mở dây rút ra lấy một nhúm thuốc lá. Bà đưa ngón tay nhỏ nhắn nhét thuốc vào nồi, ngón tay bị nhựa thuốc vấy bẩn có màu vàng nghệ, rồi bà đưa đầu ống vố vào miệng và lấy diêm trong cái hộp bằng kim lọai nhỏ, bật lửa hút thuốc.
Bấy giờ bà ta mới bắt đầu nhìn kỹ vào tôi, vừa nhìn vừa hút ống vố, còn bà già ngồi bên cạnh thở dài. Tôi không dám nhìn thẳng vào mặt Me, nhưng tôi có cảm giác khói thuốc phì ra trên mặt bà như hơi nước thóat ra từ nắp vung đậy trên cái nồi đất. Tôi hêt sức muốn nhìn bà ta cho biết, đến nỗi tôi đánh liều nhướng mắt lên nhìn. Càng nhìn vào bà ta, tôi càng thấy kích thích, cứ muốn nhìn mãi. Chiếc kimono của bà màu vàng có in hình những cành liễu rũ với những ngọn lá màu cam và màu lục thật đẹp, áo may bằng thứ lụa mịn màng như màng nhện. Khăn quàng lưng cũng làm cho tôi thích thú không kém. Vải may khăn cũng rất đẹp, nhưng trông thô hơn, màu nâu đỏ có dệt xen những sợi chỉ màu vàng. Càng nhìn vào áo của bà ta bao nhiêu, tôi càng ít nghĩ đến cảnh tôi đứng trên hành lang bằng đất, hay là bớt phân vân tự hỏi không biết chị tôi ra sao, và bố mẹ tôi ra sao, và thân phận tôi sẽ ra sao. Cái gì trên áo kimono của bà ta cũng làm cho tôi quên mình. Rồi khi tôi nhìn lên khuôn mặt của bà ta tôi mớii giật mình hỏang hốt: trên cổ áo kimono mỹ miều là một khuôn mặt ma chê quỷ hờn không xứng với chiếc áo chút nào hết, khiến cho tôi nảy ra ý nghĩ là tôi đang vuốt ve một con mèo thì bỗng nhiên tôi nhận ra đấy là đầu con chó bun. Bà ta xấu xí kinh khủng, mặc dù trẻ hơn bà Dì nhiều , xấu đến độ tôi không ngờ tới. Hóa ra bà “Mẹ” là em của bà “Dì” – nhưng họ gọi nhau là Mẹ và Dì, như mọi người khác trong nhà dạy kỹ nữ thường gọii. Thực ra thì họ không phải là chị em như kiểu chị Satsu và tôi. Họ không phải cùng cha cùng mẹ sinh ra, nhưng Bà Ngọai nhận nuôi cả hai người.
Tôi đứng dậy, lòng hoang mang lo sợ, tâm trí nghĩ ngợi lung tung đến nỗi cuô’i cùng tôi quên lời dặn của bà Dì là tôi đã làm cái điều bà bảo không được làm. Tôi nhìn thẳng vào mắt Mẹ. Khi tôi làm thế, bà ta lấy cái ống vố ra khỏi miệng khiến cho hàm xai của bà chành bành xuống như cánh cửa sập. Và mặc dù tôi nghĩ tôi phải nên nhìn xuống lại thì hơn, nhưng cặp mắt kỳ cục của bà ta quá sức xấu xí làm cho tôi quá ngạc nhiên đến nỗi tôi cứ đứng yên nhìn vào mắt bà. Thay vì tròng trắng mắt trong, thì tròng mắt bà ta có màu vàng trông rất quái đản, cái màu mắt khiến cho tôi nghĩ đến nước tiểu người ta vừa tiểu tiện trong bồn vệ sinh. Mí mắt thì bầm tím, mọng nước lên, và quanh cặp mắt, da nhăn nheo thụng xuống.
Tôi đưa mắt nhìn cái miệng của bà ta, miệng bà ta đang hả ra. Trên mặt của bà ta có đủ thứ màu: mí mắt thì màu đỏ bầmnhư màu thịt sống, lợi răng và lưỡi có màu xám. Và vật trông khủng khiếp nhất là hàm răng dưới, mỗi cái dưới như được cắm vào trong một vũng máu nhỏ nơi lợi. Sau này tôi mới biết rằng sở dĩ bà ta bị như thế là vì mấy năm qua, thực đơn của Mẹ không đủ chất dinh dưỡng, nhưng càng nhìn vào bà, tôi không thể nào không có ý nghĩ rằng bà ta như một cái cây bắt đầu rụng lá. Nhìn mặt bà ta xong, tôi quá kinh ngạc đến nỗi tôi nghĩ chắc tôi phải bước lui một bước, nếu không tôi sẽ há hốc mồm ra mà thở dốc, nếu không tôi sẽ có thái độ gì đấy khiến cho bà ta đóan được ý nghĩ của tôi, vì bỗng thình linh bà lên tiếng nói với tôi bằng giọng the thé như hồi nãy:
- Mày nhìn cái gì thế?
- Thưa bà, cháu xin lỗi. Cháu nhìn áo kimono của bà – Tôi đáp – Cháu chưa bao giờ thấy cái áo nào đẹp như thế.
Hẳn đây là câu trả lời rất thich hợp. Vì bà ta buông ra một tiếng như tiếng cười , mặc dù có vẻ như tiếng ho.
- Thì ra mày thích cái áo này hả? – Bà ta hỏi rồi ho tiếp – hay cười – tôi không thể quả quyết là tiếng gì – Mày có biết giá tiền chiếc áo này là bao nhiêu không?
- Dạ không, thưa bà.

- Còn đắt hơn cả mày nữa đấy.
Đến đây chị giúp việc mang trà vào. Trong khi chị ta rót trà, tôi thừa cơ hội ấy liếc mắt nhìn Bà Ngoại. Trong khi Mẹ khá mập mạp, ngón tay múp míp và cái cổ đầy đặn thì Bà Ngọai già nua cằn cỗi. Ít ra bà ta cũng già như bố tôi thôi, nhưng trông bà ta có vẻ yếu đuối như thế này có lẽ vì bà ta sống qúa dè sẻn keo kiệt. Mái tóc bạc trông như một đám chỉ trắng lưa thưa, nhìn vào tôi thấy được cái sọ ở dưới tóc. Và ngay cả cái sọ trông có vẻ teo nhỏ lại với từng mảng da đầu có màu đỏ và màu nâu vì tuổi già. Trán không nhăn mấy, nhưng miệng thì xệ xuống.
- Tao đã nói tao không uống trà mà, không nghe sao? – Nói xong bà thở dài và lắc đầu, rồi nói với tôi – mày mấy tuổi?
- Nó tuổi Thân, tuổi con khỉ - Dì trả lời thay cho tôi.
- Con mụ đầu bếp điên khùng kia cũng tuổi khỉ đấy – Bà Ngọai nói.
- Chín tuổi – Mẹ nói – này Dì, Dì nghĩ sao về nó?
Bà Dì bước ra trước mặt tôi, đỡ đầu tôi lên và nhìn vào mặt tôi:
- Nó có nhiều nước, mạng thủy.
- Cặp mắt đẹp đấy – Mẹ nói – Bà thấy không, Bà Ngoại?
- Nó trông như một con điên – Bà đáp – Chúng ta không cần thêm một con khỉ nữa.
- Ồ, tôi thấy bà nói đúng – Dì nói – Có lẽ nó giống như bà nói. Nhưng trống nó có vẻ thông minh và dễ thích nghi. Nhìn vào vành tai nó bà sẽ thấy.
- Có nhiều nước trong người – Mẹ nói – có lẽ nó có thể đánh bớt được lửa trước khi lửa bùng cháy. Không hay sao, thưa bà? Bà khỏi lo nhà kho chứa áo kimono của cả nhà bị chaý.

Về sau tôi hiểu ra Bà rất sợ hỏa họan.
- Ngòai ra trông nó đẹp đấy chứ, phải không? Mẹ nói thêm.
- Có rất nhiều gái đẹp ở Gion rồi – bà đáp – Chúng ta cần gái thông minh chứ không cần gái đẹp. Con Hatsumono cũng đẹp, mà trông nó như con điên.
Nói xong, bà đứng dậy, đi ra cửa, với sự giúp đỡ của Dì. Nhưng nhìn dáng đi vụng về của Dì – vì một bên mông, xương nhô ra nhiều hơn mông kia – tôi nghĩ chưa chắc người nào đã đi vững vàng hơn người nào. Một lát sau, tôi nghe tiếng cửa trước tiền sảnh kéo ra rồi đóng lại, và bà Dì quay trở vào phòng.
- Mày có rận không, con kia? Mẹ hỏii.
- Không – tôi đáp.
- Mày phải học cách nói năng cho lễ phép mới được. Dì này, dì làm ơn cắt xén tóc tai cho nó, để coi cho được mắt một chút.
Bà Dì gọi gia nhân bảo đem kéo đến.
- Này bé, - Mẹ nói với tôi – bây giờ thế là mày ở tại Kyoto rồi. Mày phải học cách cư xử cho tốt, nếu không sẽ bị ăn đòn. Và chính Bà Ngọai sẽ đánh đòn, cho nên mày phải lo liệu lấy. Tao khuyên mày như thế này: hãy cố gắng làm việc cho giỏi, nếu không có phép thì không được ra khỏi nhà này. Hãy làm theo lệnh của người trong nhà, đừng làm lộn xộn, và sau hai hay ba tháng mày sẽ được học các môn nghệ thuật mà một geisha cần biết.
Mẹ bập bập hít ống vố, mắt vẫn nhìn tôi đăm đăm. Tôi không dám nhúc nhích cho đến khi bà bảo tôi đi. Tôi phân vân không biết phải chăng chị tôi cũng đang đứng trước một mụ đàn bà độc ác khác tại một nhà khác ở đâu đó trong cái thành phố khủng khiếp này. Và bỗng tôi mường tượng ra trong óc cảnh mẹ tôi, bệnh họan khốn khổ, đang chống một khuỷu tay lên nệm ngủ, nhổm người nhìn quanh xem chúng tôi ở đâu. Tôi không muốn bà Mẹ nhìn thấy tôi khóc, nhưng nước mắt cư chực tràn ra khỏi mắt khiến tôi không biết làm sao ngăn chúng lại. Mắt tôi nhòa lệ, màu vàng trên áo kimono của Mẹ trở thành nhạt dần cho đến khi nó biến thành màu trắng lấp lánh. Rồi bà ta phì ra một hơi khói, màu áo của bà ta hoàn toàn biến mất.