Chúa tể những chiếc nhẫn

Chương XIX
Chiếc Gương của Galadriel
Mặt trời đang lặn dần sau rặng núi, và bóng tối đang chìm sâu trong rừng khi họ lại tiếp tục đi. Lúc này đường họ đi đang dẫn vào những bụi cây dày nơi bóng tối đang dần phủ. Đêm đang đến sau những rặng cây khi họ bước đi, và những người Elves bắt đầu mở đèn.
Thình lình họ lại đi vào một vùng trống và lại thấy mình đang ở dưới một khoảng trời chiều mờ nhạt điểm xuyết lấp lánh vài ngôi sao sớm. Phía trước họ là một khoảng rộng chẳng có cây cối gì, chạy dẫn vào một vòng tròn lớn và lượn về cả hai phía. Đằng sau nó là một cái hào sâu ngập chìm trong bóng tối, nhưng cỏ phía trên bờ nó lại xanh rực, như thể chúng vẫn tỏa sáng trong trí nhớ của mình ánh mặt trời ngày xưa. Ở trên bờ xa hơn là một bức tường xanh mọc cao lên bao bọc quanh một ngọn đồi tụ đầy những cây cẩm quỳ cao hơn tất cả những cây mà họ đã thấy trong tất cả vùng đất. Độ cao của chúng không thể đoán được, nhưng chúng mọc thẳng lên chất ngất như những ngọn tháp sống. Những lớp cành nhiều tầng với vô số những chiếc lá luôn chuyển động của chúng đang tỏa sáng rực rỡ, xanh, vàng và bạc. Haldir quay về phía Đội Đồng Hành.
"Chào mừng đến Caras Galadhon!" ông nói. "Đây là thành phố của Galadhrim nơi Lãnh chúa Celeborn và Công nương Galadriel vùng Lurien cư ngụ. Nhưng chúng ta không thể vào đấy, bởi vì cổng của nó không trông về hướng bắc. Chúng ta phải đi vòng xuống phía nam, và con đường ấy không ngắn đâu vì thành phố này lớn lắm."
Có một con đường lát những tảng đá trắng chạy dọc theo bờ hào phía ngoài. Họ đi dọc theo nó về phía tây, thành phố vẫn mọc cao lên như một màn xanh dọc bên trái họ; và khi đêm càng khuya hơn thì càng có nhiều ánh sáng tỏa ra, cho đến khi ngọn đồi như bừng lên với ngàn sao. Cuối cùng họ đi đến một cây cầu trắng, và khi băng qua nó họ thấy những cánh cổng vĩ đại của thành phố: chúng quay về hướng tây nam, nằm giữa đoạn cuối của những bức tường vòng cung nối lên nhau tại điểm này, chúng cao lớn và vững chắc, treo đầy những ngọn đèn. Haldir gõ cửa và nói chuyện, và những cánh cổng mở ra chẳng chút tiếng động nào; nhưng Frodo chẳng thấy những dấu hiệu nào của những người canh gác cả. Các hành nhân băng vào trong, và những cánh cổng đóng lại phía sau họ. Họ đi vào trong một con đường nhỏ nằm sâu giữa đoạn cuối các bức tường, và họ nhanh chóng băng qua nó để đi vào Thành phố Cây. Họ không thể thấy bất kỳ ai, hoặc không nghe thấy tiếng bước chân nào trên đường; nhưng có nhiều tiếng động vẳng lên chung quanh họ và ở vùng trời phía trên. Ở cách đó họ có thể nghe thấy tiếng rơi từ phía trên cao trên ngọn đồi như nước mưa rơi nhẹ nhàng trên lá. Họ đi dọc theo nhiều lối đi và những cầu thang, cho đến khi họ đi vào một vùng cao và thấy trước mặt mình một bãi cỏ rộng với một bồn nước phun lấp lánh. Nó được chiếu sáng bởi những ngọn đèn bạc đu đưa trên những cành cây, và nó đổ nước vào một bể nước bằng bạc, từ đó lại chảy tràn ra một dòng suối trắng. Ở phía nam của bãi cỏ là một cái cây vĩ đại vượt trên tất cả những cây khác; thân cây to lớn nhẵn mịn của nó óng ánh như những màn tơ xám, và nó mọc cao lên, cho đến khi những cành cây đầu tiên của nó, nằm phía xa, mở ra thành một khoảng trống dưới những tán lá rậm rì. Bên cạnh nó là một cái cầu thang lớn trắng muốt, và đang có ba người Elves ngồi dưới chân cầu thang. Họ đứng dậy khi các hành nhân bước đến, và Frodo thấy họ rất cao, mặc những chiếc áo giáp màu xám, và trên vai họ vắt vẻo những cái áo khoác dài.
"Celeborn và Galadriel sống ở đây," Haldir nói. "Các vị ấy muốn các anh leo lên và nói chuyện với họ."
Một người Elves canh gác thổi lên một tiếng tù và nhỏ, và nó được đáp trả ba lần từ đằng xa. "Tôi sẽ đi trước," Haldir nói. "Hãy để Frodo đi tiếp theo và Legolas đi cùng với ông. Những người khác sẽ theo sau khi họ muốn. Đây sẽ là một chuyến leo dài đối với những ai không quen thuộc với loại cầu thang này, nhưng các anh có thể nghỉ trên đuờng."
Và rồi Frodo chậm chạp leo lên qua nhiều flet: một số nằm ở một bên, một số nằm ở bên kia, và một số được làm ngay trên thân cây, và cái thang dẫn lên xuyên qua nó. Tại nền đất ở tầng cao phía trên, ông đi vào một cái talan rông lớn, nhìn giống như một con tàu lớn. Một ngôi nhà được xây trên đó, lớn đến nỗi nó gần như một cái tiền sảnh lớn của Con Người trên mặt đất. Ông đi vào đằng sau Haldir, và thấy mình đang ở trong một căn phòng hình oval, ở giữa thân của một cây cẩm quỳ lớn, với những vòng hoa búp măng, tạo thành một cây cột với một vòng đai lớn.
Căn phòng được chiếu đầy một thứ ánh sáng dìu dịu; các bức tường của nó màu xanh và bạc, trần của nó bằng vàng. Có nhiều người Elves đang ngồi đấy. Trên hai chiếc ghế bên dưới thân cây và được phủ trướng bằng những cành cây sống là Celeborn và Galadriel đang ngồi cạnh nhau. Họ đứng lên để chào đón khách của mình, theo phong tục của người Elves, chậm chí khi họ có địa vị sánh ngang với những vì vua vĩ đại. Họ rất cao, và vị Công Nương chẳng hề thấp hơn vị Lãnh Chúa; họ rất trang nghiêm và xinh đẹp. Y phục của họ tuyền một màu trắng; tóc của vị Công nương màu vàng sâu lắng, tóc của Lãnh Chúa thì màu bạc, dài và sáng; nhưng trên họ chẳng có dấu hiệu nào của tuổi tác, chỉ trừ những nếp sâu tại mắt họ, chúng lấp lánh ánh sáng của ngàn sao, nhưng lại sâu lắng như những ngọn thác ký ức.

Haldir dẫn Frodo đi trước họ, và Lãnh Chúa chào ông bằng ngôn ngữ của mình. Công nương Galadriel chẳng nói gì mà nhìn chăm chú khuôn mặt ông.
"Hãy ngồi xuống cạnh ghế của tôi, hỡi Frodo vùng Quận!" Celeborn nói. "Khi tất cả mọi người đã đến thì chúng ta sẽ cùng nói chuyện."
Ông nhã nhặng chào từng người trong Đội Đồng Hành bằng tên của họ khi họ đi vào.
"Xin chào mừng Aragorn con trai của Arathorn!" ông nói. "Đã ba mươi tám năm của thế giới bên ngoài kể từ khi ông đến vùng đất này; và năm tháng đã đè nặng lên ông. Nhưng kết cục đang đến gần, dù là tốt hay xấu. Hãy tạm ngã gánh nặng của ông xuống tại đây một thời gian."
"Xin chào con trai của Thranduil! Người của tôi rất khi du hành từ đây lên miền Bắc!"
"Xin chào Gimli con trai của Gluin! Thật sự đã rất lâu rồi kể từ khi chúng ta thấy một người của Durin tại miền Caras Galadhon. Nhưng hôm nay chúng ta đã phá lệ. Có thể đó là một dấu hiệu cho thấy rằng dù thế giới đang đen tối nhưng những ngày tốt đẹp hơn đang đến gần, và tình bạn giữa những người chúng ta sẽ được phục hồi." Gimli cúi mình thật thấp.
Khi tất cả những người khách đã ngồi xuống trước cái ghế của mình, Lãnh Chúa lại nhìn họ. "Ở đây chúng ta có tám người," ông nói. "Đã có chín người khởi hành: những thông điệp báo như thế. Những có thể là có những thay đổi trong dự định mà chúng tôi không nghe thấy. Elrond ở xa đây, và bóng tối đang bao phủ giữa chúng ta, và trong những năm này thì bóng tối lại càng lớn hơn nữa."
"Không, không có thay đổi gì trong những dự định ban đầu," Công nương Galadriel cất giong lần đầu tiên. Giọng của nàng rõ ràng và giàu nhạc tính, nhưng sâu lắng hơn giọng của một phụ nữ thường. "Gandalf Xám đã cùng đi với Đội Đồng Hành, nhưng ông ấy đã không đi qua biên giới của vùng đất này. Nào, hãy nói với chúng tôi ông ấy đang ở đây; bởi vì tôi rất muốn nói chuyện lại với ông ấy. Nhưng tôi không thể thấy được ông ấy từ đằng xa, trừ phi ông ấy đi vào bên trong những hàng rào của Lothlurien: một màn xám đang bao phủ ông ấy, con đường dưới chân ông ấy và tâm trí ông ấy đã bị che giấu khỏi tôi."
"Than ôi!" Aragorn nói. "Gandalf Xám đã ngã vào bóng tối. Ông ấy đã ở lại Moria và không thể trốn thoát được."
Những người Elves đều kêu lên đau buồn và kinh hãi với những lời này. "Thật là những tin tức khủng khiếp," Celeborn nói, "tin tức khủng khiếp nhất được nói tại đây sau bao nhiêu năm tháng đầy những điều đau khổ." Ông quay sang Haldir, "Vì sao chẳng nói gì với ta trước cả?" Ông hỏi bằng ngôn ngữ Elves.

"Chúng tôi chưa nói với Haldir về những gì chúng tôi làm hay về mục đích của chúng tôi." Legolas nnói. "Lúc đầu chúng tôi rất mệt và nguy hiểm đang ở sát sau lưng chúng tôi, và sau đó chúng tôi quên đi về nỗi đau của mình trong một lúc, khi chúng tôi đi vào những con đường rực rỡ ngập tràn niềm vui ở Lurien."
"Thế nhưng niềm đau của chúng tôi thật lớn và mất mát của chúng tôi không gì có thể bù đắp được," Frodo nói. "Gandalf là người dẫn đường của chúng tôi, và ông ấy đã dẫn dắt chúng tôi đi qua Moria; và khi cuộc chạy trốn của chúng tôi có vẻ đã tuyệt vọng thì ông ấy đã cứu chúng tôi, và ông ấy đã ngã xuống."
"Hãy kể cho chúng ta toàn bộ câu chuyện!" Celeborn nói.
Thế rối Aragorn kể lại tất cả những gì đã xảy ra trên con đường Caradhras, và về những ngày tiếp theo; và ông ấy nói về Balin và cuốn sách của ông, và trận chiến trong căn phòng Mazarbul, và về ngọn lửa, và về cây cầu hẹp, và sự xuất hiện của Khủng Khiếp. "Có vẻ như nó là một ác quỷ của Thế Giới Cổ Đại, tôi chưa hề thấy một tên như thế bao giờ," Aragorn nói. "Nó vừa là bóng đêm vừa là lửa đỏ, mạnh mẽ và khủng khiếp."
"Đó là Balrog vùng Morgoth," Legolas nói; "là điều khủng khiếp nhất trong số những tai ương của người Elves, ngoại trừ Số Một đang ngồi trong Ngọn Tháp Hắc Ám."
"Thật sự ra tôi đã thấy trên cây cầu ấy cái thứ thường lảng vảng trong những giấc mơ hãi hùng nhất của, tôi đã thấy Nỗi Tai Ương của Durin," Gimli nhỏ giọng nói, và nỗi kinh sợ ánh lên trong mắt ông.
"Chúa ôi!" Celeborn nói. "Đã từ lâu chúng ta sợ rằng có một điều khủng khiếp đang ngủ dưới ngọn Caradhras. Nhưng nếu tôi đã biết rằng những Người Lùn đã lại đánh thức con quái vật ấy trong Moria, thì tôi đã cấm ông đi qua biên giới phía bắc, ông và tất cả những ai đi cùng ông. Và nếu như điều đó thì đúng, thì hẳn là cuối cùng Gandalf đã rơi từ đỉnh cao khôn ngoan xuống tận đáy điên rồ khi mạo hiểm không cần thiết đi vào cái lưới Moria."
"Thật sự ông ấy đã quá hấp tấp khi nói như vậy," Galadriel trịnh trọng nói. "Chẳng có việc gì mà Gandalf đã làm trong cuộc sống là không cần thiết cả. Những ai đi theo ông ấy không thể biết được tâm trí ông và không thể thuật lại đầy đủ mục đích của ông. Tuy nhiên điều đó có thể là một chỉ dẫn, và không thể đổ lỗi cho những người đi theo ông. Đừng hối hận vì đã chào đón Người Lùn này. Nếu như người của chúng ta phải tha hương xa khỏi Lothlurien, thì liệu có người nào của vùng Galadhrim, thậm chí là Celeborn Thông thái đi nữa, sẽ chỉ băng qua mà không mong muốn nhìn thấy những ngôi nhà cổ của họ, cho dù rằng nó đã trở thành một hang ổ của bọn rồng?"
"Nước ở Kheled-zvram tăm tối, những dòng suối ở Kibil-nvla thì lạnh giá, và những căn phòng nhiều cột ở Khazad-dym thì thật là xinh đẹp trong Những Người Cổ Xưa trước khi những vị vua vĩ đại sụp đổ dưới những lớp đá." Nàng nhìn lên Gimli, người đang ngồi, mắt nhìn trừng trừng và buồn bã, và nàng mỉm cười. Và Người Lùn, lắng nghe những cái tên bằng ngôn ngữ cổ xưa của mình, nhìn lên và mắt ông chạm vào mắt nàng; và ông chợt cảm thấy như mình đang nhìn vào tận đáy tim của một kẻ thù để nhìn thấy ở đấy tình yêu và sự thông hiểu. Một vẻ ngạc nhiên hiện lên trên khuôn mặt ông, và rồi ông mỉm cười để trả lời.

Ông vụng về đứng dậy cúi mình theo phong cách của người lùn, cất tiếng: "Nhưng vùng đất sống động miền Lurien còn xinh đẹp nhiều hơn thế, còn Công Nương Galadriel thì còn hơn tất cả châu báu đang nằm trên mặt đất!"
Có một khoảng im lặng. Cuối cùng Celeborn lại cất tiếng. "Tôi không biết là cuộc hành trình của các vị lại kinh khủng thế," ông nói. "Ông Gimli hãy quên đi những lời hấp tấp của tôi: tôi đã nói khi tim tôi đang bối rối. Tôi sẽ làm tất cả những gì có thể để giúp các ông, tuỳ theo điều mong muốn và và cần thiết của từng người, và đặc biệt cho con người nhỏ bé đã mang gánh nặng trên mình."
"Chúng tôi đã biết về nhiệm vụ của ông," Galadriel nói, nhìn sang Frodo. "Nhưng chúng tôi sẽ không nói gì thêm tại đây. Nhưng việc ông đến đây để tìm kiếm sự giúp đỡ sẽ không là một chuyện tuyệt vọng, có thể thế, khi mà mục đích của bản thân Gandalf đã rõ ràng. Vì Lãnh Chúa vùng Galadhrim được coi là người thông minh nhất của người Elves ở miền Trung Giới, và là người cung cấp những món quà vượt trên quyền lực của những vị vua. Ông ấy cư ngụ ở phía Tây kể từ những ngày đầu tiên của thế giới, và tôi đã ở cùng ông ấy lâu đến nỗi không sao đếm được là bao nhiêu năm; bởi vì trước đêm mà Nargothrond hay Gondolin sụp đổ tôi đã băng qua rặng núi, và đã cùng nhau chiến đấu qua những năm tháng của những thế giới."
"Tôi chính là người đầu tiên đã triệu tập Hội Đồng Trắng. Và nếu như những sắp đặt của tôi không bị phá hỏng, thì nó đã được điều hành bởi Gandalf Xám, và có thể nhiều chuyện đã diễn ra khác đi. Nhưng chậm chí vào lúc này chúng ta vẫn còn hi vọng. Tôi sẽ không cho các ông lời khuyên nào, không nói các ông phải làm thế này, hoặc thế kia. Vì tôi không thể làm hay sáng chế ra cái gì, không thể chọn lựa giữa con đường này và con đường khác; mà tôi biết những điều đã và đang diễn ra, và một phần của những gì sẽ diễn ra. Nhưng tôi sẽ nói điều này với các ông: Nhiệm Vụ của các ông đang ở trên một lưỡi dao. Chỉ cần một chút lạc lối là nó sẽ thất bại, và mọi thứ sẽ bị phá hủy. Hi vọng là những người còn lại trong Hội Đồng đều đi đúng hướng."
Ánh mắt của nàng giữ chặt họ khi nàng nói những lời này, và nàng lặng lẽ nhìn chăm chú từng người trong bọn họ. Không ai ngoài Legolas và Aragorn có thể chịu được cái nhìn của nàng một lúc lâu. Sam nhanh chóng đỏ bừng mặt và gục đầu xuống. Cuối cùng Công Nương Galadriel rời mắt mình khỏi họ, và nàng mỉm cười. "Đừng để tim mình loạn nhịp," nàng nói. "Đêm nay các vị sẽ ngủ yên." Thế rồi họ thở phào và chợt cảm thấy vô cùng mệt mỏi, tưởng như họ đã bị tra hỏi rất lâu và rất kỹ, cho dù chẳng hề có một lời nào được công khai nói ra.
"Đi nào!" Celeborn nói. "Các vị đã bị đè nặng bởi nhiều buồn đau và vất vả. Thậm chí nếu như Nhiệm Vụ của các vị không quá mật thiết với chúng tôi, thì các vị cũng nên ẩn lại tại Thành Phố này, cho đến khi các vị được chữa khỏi và phục hồi. Bây giờ các vị sẽ nghĩ ngơi, và chúng tôi sẽ tạm không nói với các vị về con đường phía trước."
Đêm đội Đội Đồng Hành ngủ trên mặt đất, các hobbit rất hài lòng với điều này. Những người Elves dẫn họ đến một cái lều nằm giữa những hàng cây gần bồn nước, và họ nằm những chiếc giường êm; rồi những người Elves chào họ bằng những giọng Elves bình lặng và hiền hoà. Những hành nhân nói chuyện với nhau một lúc về cái đêm trước khi họ lên đỉnh cây; vì họ không còn tâm trí để hồi tưởng lại xa hơn nữa.
"Sao mà anh lại xấu hổ thế, Sam?" Pippin nói. "Anh sẽ sớm bị suy nhược đấy. Bất kỳ ai cũng sẽ nghĩ là anh đang có mặc cảm tội lỗi. Tôi hi vọng là nó sẽ không tệ hơn là một âm mưu tồi tệ tìm cách ăn trộm một trong những cái chăn của tôi."
"Tôi không bao giờ nghĩ đến điều đó," Sam trả lời, chẳng còn tâm trạng đâu để đùa. "Nếu như ông muốn biết, thì tôi cảm thấy như thể tôi chẳng che giấu được gì, và tôi không cảm giác đó. Bà ta có vẻ như nhìn vào trong tôi và hỏi tôi sẽ làm gì nếu bà ta cho tôi một cơ hội bay về nhà mình ở Quận trong một cái lều nhỏ xinh đẹp với - với một phần vườn là của tôi."
"Vui thật," Merry nói. "Gần chính xác như những gì tôi đã nghĩ; chỉ là; chỉ là, ờ, tôi không nghĩ là tôi sẽ nói gì thêm," ông vội kết thúc một cách lấp liếm.
Có vẻ như tất cả bọn họ đều có một tâm trạng giống nhau: mỗi người đều cảm thấy mình đang được đưa ra một lựa chọn giữa bóng tối đầy khủng khiếp đang nằm phía trước, và một cái gì đó mà mình vô cùng mong mỏi: nó nằm rõ ràng trước tâm trí họ, và để được nó họ chỉ việc quay bước khỏi con đường, để lại Nhiệm Vụ và cuộc chiến với Sauron cho những người khác.

"Tôi cũng cảm thấy vậy," Gimli nói, "lựa chọn của tôi sẽ được giữ bí mật và chỉ mình tôi biết mà thôi."
"Với tôi thì nó rất kỳ lạ," Boromir nói. "Có thể đó chỉ là một cuộc kiểm tra, và bà ta nghĩ rằng sẽ đọc được ý nghĩ của chúng ta như bà ta muốn; nhưng tôi gần như nên nói rằng bà ta đang thúc giục chúng ta, và đề nghị với chúng ta cái mà bà ta giả vờ là có quyền ban phát. Không cần phải nói rằng tôi đã từ chối lắng nghe. Con Người của Minas Tirith luôn trung thành với lời nói của mình." Nhưng Boromir không nói ra cái mà ông nghĩ rằng Công Nương đề nghị với mình là gì.
Còn với Frodo, ông không nói gì, cho dù Boromir thúc giục ông với những câu hỏi. "Bà ta nhìn ông lâu lắm, Người Mang Chiếc Nhẫn," ông nói.
"Phải," Frodo trả lời, "nhưng tôi sẽ giữ yên những gì đã đi vào tâm trí tôi trong đấy."
"Được lắm!" Boromir nói. "Tôi không cảm thấy chắc chắn lắm về Công Nương người Elves và những mục đích của bà ta."
"Đừng nói xấu bất kỳ điều gì về Công Nương Galadriel!" Aragorn cứng rắn nói. "Anh không biết anh đang nói gì đâu. Trong con người nàng và và trong vùng đất này không hề sự xấu xa, trừ phi một con người tự thân mang nó đến đây. Thế thì hãy để anh ta cảnh giác! Nhưng đêm nay sẽ là lần đầu tiên tôi sẽ ngủ mà chẳng hề sợ hãi kể từ khi tôi rời Rivendell. Và tôi có thể ngủ ngon, và quên đi nỗi buồn của tôi được một lúc! Tôi rất mệt cả thể xác lẫn tâm hồn." Ông ném mình xuống giường ngay lập tức ngủ ngon lành.
Những người khác nhanh chóng làm theo, và không có âm thanh hay giấc mơ nào quấy rầy giấc ngủ của họ. Khi thức dậy họ thấy ánh sáng ban ngày đã trải rộng trên bãi cỏ trước lều, và bồn nước đang phun nước lên cao rồi rơi xuống lấp lánh dưới ánh mặt trời.
Họ ở lại Lothlurien một thời gian, và họ sẽ còn nhớ về thời gian này. Mặt trời luôn rạng rỡ khi họ ở đấy, ngoài trừ một cơn mưa nhỏ chợt đến, và rồi tạnh đi để lại mọi vật tươi trong rực rỡ. Không khí mát lạnh và thắm tươi, như thể đang chớm vào xuân, nhưng họ cảm thấy trong chúng cái sâu thẳm và trầm tư của mùa đông. Có vẻ như họ chẳng làm gì ngoài việc ăn, uống và ngủ; và đi dọc vào giữa thân cây, và thế là đủ.
Họ chẳng thấy lại Lãnh Chúa và Công Nương, và họ chẳng nói chuyện nhiều với những người Elves; bởi rất ít người trong số họ biết hoặc chịu dùng ngôn ngữ của miền Tây. Haldir đã tạm biệt họ và trở về với những hàng rào phía Bắc, nơi mà việc canh gác đang vô cùng nghiêm ngặt kể từ khi tin tức về Moria và về Đội Đồng Hành lan đến đây. Legolas đã đi khỏi Galadhrim, và sau đêm đầu tiên họ không ngủ với các bạn đồng hành nữa, cho dù chàng có trở về để ăn và nói chuyện với họ. Chàng thường đưa Gimli đi cùng khi chàng đi ra khỏi vùng, và những người khác khá ngạc nhiên về sự thay đổi này.
Bây giờ khi mọi người ngồi hoặc nói chuyện cùng nhau thì họ nói về Gandalf, và những gì mà mỗi người biết và thấy về ông lại hiện về thật rõ trong tâm trí họ. Khi những vết thương và sự mệt mỏi của thân xác đã lành thì nỗi đau mất mát của họ lại càng mãnh liệt. Họ thường nghe những người Elves hát bên cạnh, và biết rằng họ đang sáng tác ra những bài hát khóc than cho sự ngã xuống của ông, vì họ nghe được tên ông giữa những lời đau buồn êm ái mà họ không thể hiểu được.
Mithrandir, Mithrandir, những người Elves cất tiếng hát, Hỡi Người Du Hành Xám! Họ thích gọi ông như vậy. Nhưng nếu có Legolas đi cùng Đội Đồng Hành, thì chàng không dịch lại những bài hát cho họ, thác rằng chàng không có khả năng, và với chàng thì nỗi buồn đau vẫn còn canh cánh, nó dành cho những giọt lệ chứ không phải những bài hát. Frodo là người đầu tiên thêm vào chút đau buồn sau những lời hát ngập ngừng. Ông ít khi nào nghĩ đến việc sáng tác những bài hát hoặc những giai điệu; thậm chí là ở Rivendell ông cũng chỉ nghe và không hề tự mình hát lần nào, cho dù ký ức của ông đong đầy với những điều mà những người khác đang làm trước ông. Nhưng bây giờ, khi ông ngồi bên bồn nước ở Lurien và lắng nghe giọng của những người Elves nói về Gandalf, thì những ý nghĩ của ông đang hình thành một bài hát thật êm đẹp; nhưng khi ông cố lặp lại nó cho Sam thì ông chỉ còn nhớ lại bập bõm, nhạt nhoà như một nắm lá thu quắt queo.