Bút Vẽ Giang Sơn, Mực Tô Xã Tắc

Sau khi nghi lễ khai mạc khoa thi kết thúc, tất cả sĩ tử đều lần lượt trở lại ký túc xá, phải đến đầu giờ chiều thì buổi thi đầu tiên mới diễn ra.

Đầu giờ mùi, nắng nhạt vẫn tỏa chiếu khắp kinh đô, xua tan đi phần nào cái rét lạnh của mùa đông. Tại sân Khai Quang, mảnh sân rộng nhất Quốc Tử Giám, hàng vạn thí sinh đều đã an vị, lẳng lặng chờ đợi đề thi của triều đình. Kỳ thi văn được phân ra làm ba vòng rõ ràng, mỗi vòng đều cách nhau nửa tháng. Sở dĩ phải cách ra một khoảng thời gian như vậy chính là để triều đình có đủ thời gian chấm bài thi của thí sinh, sau đó sẽ công bố danh sách thí sinh trúng tuyển vào vòng tiếp theo. Cùng lúc các quan lại của bộ Lễ chấm bài thi văn là thời gian diễn ra ba vòng thi võ. Chờ cho kỳ thi kết thúc là vừa lúc rằm tháng chạp, triều đình sẽ công bố kết quả khoa thi đến khắp cả nước, đồng thời sẽ tạo điều kiện để các thí sinh đỗ đạt có điều kiện vinh quy.

“Tùng tùng tùng!”

Ba tiếng trống rộn rã vang vọng khắp sân Khai Quang, ngay lập tức thu hút toàn bộ sự chú ý của các sĩ tử. Trên đài cao, một vị quan giám khảo khoan thai bước ra, hai tay nghiêm trang nâng trước mặt, trên tay là một cuộn trục màu vàng: đề thi. Sau khi đã bước đến giữa đài cao, vị giám khảo này cẩn thận mở quyển trục màu vàng ra, âm thanh của hắn đậm nét trang trọng truyền đến từng thí sinh.

“Phụng thiên thừa vận, hoàng đế chiếu viết.

Nhân dân vốn là nền tảng của một quốc gia, mà trị dân lại là vấn đề quan trọng bậc nhất đối với một vị vua. Minh quân có tài đức thì mới khiến cho nhân dân được ấm lo hạnh phúc, mà nhân dân có được hưởng thái bình thì tài đức của minh quân mới càng được đề cao. Trái lại, hôn quân bất tài vô đức sẽ chỉ khiến cho nhân dân lầm than, dân lầm than lại khiến cho ngôi vị của hôn quân khó được bền lâu. Nay trẫm nói gường các bậc tiên đế, chấp bút ra đề trưng cầu ý các khanh: đạo trị dân của một bậc minh quân là như thế nào?


Khâm thử”

Vị quan giám khảo sau khi đọc xong đề thi liền quỳ xuống giữa đài, hai tay nâng cao đề thi, hướng về phương hướng hoàng cung mà quỳ lạy. Lại ba tiếng trống lần lượt vang lên, báo hiệu cho các sĩ tử biết giờ làm bài thi chính thức bắt đầu. Tiếng trải giấy sột soạt, tiếng thỏi mực mài vào nghiên nhẹ nhàng, tiếng thở dài nặng nề của thí sinh không gặp được đề thi như ý, tiếng bút viết trên giấy… Tất cả hòa quyện lại với nhau tạo lên một thứ âm thanh đậm chất “khoa cử”.

Tại một vị trí phía đông nam sân Khai Quang có một thí sinh biểu hiện hoàn toàn khác hẳn với mọi người. Trong khi các sĩ tử khác đang tập trung tinh thần phân tích đề bài, suy nghĩ những phương án trả lời sao cho thỏa đáng thì riêng một mình hắn lại đắm chìm trong thứ cảm giác khoa cử đặc biệt này. Hắn thậm chí còn đang phân tích xem cảm nhận của bản thân vào lúc này so với cảm nhận khi tham gia những kỳ thi trước kia có gì khác nhau. Sau cùng, hắn mơ hồ nắm bắt được một tia khác biệt rất cơ bản, rất bản chất, rất… khó nắm bắt. Một điểm nhận thức ấy chỉ vụt qua trong chớp mắt, không kịp nắm bắt thì sẽ khó có thể thông suốt được, thế nhưng hắn lại vẫn có thể thấu hiểu được phần nào. Không nắm bắt được thì thôi vậy, dù sao cũng đã trải qua, trong lòng vẫn lưu lại một ấn tượng nhất định, rồi sẽ có lúc giải thích được điều nghi vấn trong lòng. Nguyễn Phong nhẹ nhàng nâng bút lên, chấm vào trong nghiên mực đã được mài cẩn thận, từng nét bút viết lên trên giấy: “ Đạo trị dân của một bậc minh quân…”

****************************

“Tùng!”

Một tiếng trống dứt khoát vang lên, báo hiệu giờ làm bài đã kết thúc. Sau bốn tiếng đồng hồ tập trung làm bài, những sĩ tử lúc này đều dừng bút lại. Có kẻ bàng hoàng tiếc nuối, có kẻ lưu luyến níu giữ, có kẻ thỏa mãn đắc ý, có kẻ vui sướng hả hê… Muôn vàn cảm xúc được các thí sinh biểu hiện ra, nhưng hầu hết đều có một cảm giác chung: lo lắng chờ đợi.


Nguyễn Phong bước ra khỏi cửa trường thi, vừa lúc gặp được mấy người bạn cùng sân viện. Cả nhóm tụ tập lại một chỗ, vừa đi vừa bàn luận về bài thi vừa rồi.

“Tấn Sĩ, anh dường như đang rất vui vẻ thì phải? Bài thi vừa rồi anh làm tốt chứ?”

“Ha ha, nhìn vẻ mặt của hắn là biết liền mà, đắc ý như vậy chắc hẳn là làm bài rất tốt rồi.”

“Các anh chỉ biết nói tôi, sao không nhìn lại mình xem. Vương Uy, nhìn vẻ mặt hí hửng như bắt được vàng của anh, hẳn là bài thi này làm được như ý. Còn cả Phúc Cơ nữa, từ trường thi đi ra đến ngoài này, tôi thấy anh vẫn luôn cười một cách rất vui vẻ đấy chứ.”

“Anh nói sai rồi, tôi cười vui vẻ chẳng qua là vì vui cho các anh đấy chứ.”

“Nếu anh quả thật có lòng quan tâm đến chúng tôi như vậy thì chắc tối nay tôi phải mở tiệc mừng to mới được! Các anh nhìn Nguyễn Phong kia kìa, vẻ mặt từ nãy đến giờ vẫn ung dung thản nhiên, nào có ai biểu lộ hết ra ngoài mặt như các anh đâu.”


“Ha ha, Nguyễn Phong hẳn là đã chắc chắn đỗ vào vòng sau rồi, bữa cơm tối nay hay là anh mời chúng tôi đi nhé.”

“Quá lời rồi, các anh nói thế thật khiến cho tôi thấy ngại ngùng đấy. Thôi, để tôi đi gọi thêm Văn Thái và Trần Duy rồi chúng ta đi ăn tối nhé.”

******************

Bộ Lễ

Bài thi của các thí sinh lúc này đã được xếp đặt gọn gàn thành từng chồng, xung quanh đang có hơn hai chục quan lại cẩn thận đánh giá bài thi. Đã là tối muộn, thế nhưng bọn họ vẫn cặm cụi làm việc chưa hề có dấu hiệu sẽ ngừng tay, mà dù bọn họ có muốn dừng tay nghỉ ngơi thì cũng không được như ý. Mỗi mùa khoa cử, các vị quan này đều phải cật lực làm việc từ sáng sớm tinh mơ cho đến đêm muộn để có thể kịp thời đánh giá hàng vạn bài thi. Công việc vất vả, bổng lộc thấp, thế nhưng số lượng quan lại muốn làm việc này lại không ít chút nào, nếu không phải quy chế triều đình giới hạn thì có lẽ lúc này đã có đến bốn mươi mấy vị quan cặm cụi ngồi chấm bài rồi. Thực tế nguồn thu nhập chính của những vị quan đảm nhiệm chức vụ này không phải đến từ bổng lộc triều đình, mà đến từ chính các thí sinh. Dù sao thì nhu cầu đi cửa sau không lúc nào là không có, “một vài” thí sinh có điều kiện mà lại không chắc chắn về tài năng của mình đều sẽ lựa chọn con đường này để có thể gia tăng cơ hội được ra làm quan. Tất nhiên các quan lại làm việc này cũng không dám làm việc một cách tắc trách và trơ trẽn. Người có tài thực sự chắc chắn sẽ đạt được tư cách để bước lên con đường công danh, nhưng kẻ không có thực tài cũng có thể có một cơ hội, miễn sao hắn có đủ “sức lực” để giành được cơ hội ấy.

“Lâm đại nhân, đây là bài thi mà ngài cần.”

“Được rồi, đặt lên bàn đi. Ta sẽ tự mình đánh giá bài thi này.”


Vị đại nhân họ Lâm này cầm bài thi lên xem. Lần này trong Lâm gia có người nhờ hắn đánh rớt bài thi của thí sinh này, đối với hắn mà nói thật chỉ là một cái phẩy tay. Thế nhưng không biết ma xui quỷ khiến thế nào, đến lúc xem bài thi hắn lại đột nhiên nổi lên hứng thú. Cẩn thận đánh giá bài thi, cặp lông mày của Lâm đại nhân càng lúc càng nhíu chặt lại. Bài thi trước mặt hắn thật sự rất đặc sắc: lời văn chau chuốt, luận điểm rõ ràng rành mạch, hơn nữa tư tưởng gửi gắm trong bài văn lại rất tân tiến, nếu thực đem ra áp dụng thì có thể đạt được thành tựu lớn. Đang tiếc, hắn lại đã nhận lời đánh trượt bài văn này. Sau một hồi cẩn thận xem xét, cuối cùng Lâm đại nhân lại thở dài. Bút trong tay hắn hạ xuống, chỉ nhẹ nhàng gạch hai nét nhưng đã xác định số phận của một bài thi. Bên dưới đề mấy chữ đánh giá về bài thi, Lâm đại nhân liền để bài thi sang phía bị loại, chỉ có điều hắn lại chưa nỡ rút tay về ngay lập tức. Có lẽ, hắn còn muốn xem lại bài thi mấy lần!

****************

Ngày mùng tám, bầu không khí trong khắp toàn kinh đô đột nhiên trở nên rạo rực lạ kỳ. Ngay từ sáng sớm, dân chúng đã nhộn nhịp tập trung đến doanh trại vệ binh kinh đô khiến cho các tuyến đường xung quanh nơi đây đều trở nên náo nhiệt. Trong doanh trại được phân thành hai khu vực là nội doanh và ngoại doanh. Trong đó, nội doanh là nơi cư trú của binh lính, đồng thời cũng là nơi tập trung quân cơ trọng yếu thì đã sớm được phòng vệ nghiêm mật. Ngoại doanh là nơi binh lính luyện tập hàng ngày, lúc này lại được chia thành chín khu vực rộng lớn, mỗi khu vực đều có một lôi đài rộng lớn. Ngày hôm nay, khoa thi võ sẽ được tổ chức tại đây.

Khác với khoa thi văn chỉ có các thí sinh được phép tiến vào trường thi, khoa thi võ lại thoải mái hơn rất nhiều. Xung quanh khu vực thi đấu đều có một vòng sân rộng để cho khán giả đứng quan sát, giờ phút này đã tụ tập chật kín dân chúng kinh đô, thế nhưng dòng người vẫn tiến đến không ngừng. Những sĩ tử tham gia thi võ đã sớm có mặt tại trường đấu, từng người đều dựa theo số thứ tự của mình mà xếp thành hàng dài, mỗi hàng bao gồm một trăm người, phía trước đều được đánh số riêng biệt.

Giờ thìn vừa đến, các vị quan giám khảo lần lượt bước lên chính giữa các lôi đài. Sau khi tuyên bố quy tắc thi đấu, mỗi vị đều lui về phía bàn giám khảo, trên bàn sớm đã bày sẵn một thùng gỗ được sơn màu đỏ. Bên trong thùng gỗ chính là số thứ tự các hàng trên sân. Theo quá trình rút thăm lần lượt chia ra các cặp đấu giữa các hàng với nhau, thí sinh phía dưới cũng theo thứ tự bước lên đài thi đấu. Suốt ba ngày liền, từ sáng sớm đến chiều muộn, các trận thi đấu không ngừng diễn ra, vô số anh tài cũng theo đó mà trở nên nổi bật.

Ngày thứ tư:

“Cặp thi đấu đầu tiên của hôm nay: Nguyễn Phong số một vạn ba ngàn hai trăm năm mươi ba (13523) sẽ thi đấu cùng Thân Thiên Bảo số một vạn bảy ngàn mười lăm (17015). Thí sinh được gọi tên hãy nhanh chóng lên đài.”